Zapisy w średniowiecznych księgach sądowych - IHPAN -

Iwanowice

(1228 villa Iwanij filii Setheslai de Dlubna, 1229 Dlubin(a) villa filiorum Sicheslaui, Olubin villa filiorum Setheslaui, 1279 Ywanouicze, [1293-5] Biwanowicze [!], 1336 de Iavorovicz [!], 1337 de Ianowicz [!], 1373 Giwanowicze, 1442 Gyuanouicze) 7 km na SW od Słomnik.

Własn. szlach. 1228 własn. Iwana s. Sieciesława z Dłubni;

1228 Iwo [Odrowąż] bp krak. nadaje mniszkom z Dłubni [ Imbramowice - klasztor] dziesięcinę m.in. ze wsi Iwana s. Sieciesława z Dłubni [Iwanowic];

1229 papież Grzegorz IX zatwierdza tymże mniszkom m.in. posiadanie dzies. z Dłubni należącej do ss. Sieciesława [tj. z Iwanowic] (KK 1, 21-2; Imbr. 1-2; DLb. 3 s. 104-6);

[1293-5] bp krak. Prokop na prośbę dziedzica wsi eryguje kościół par. w I. i uposaża dziesięcinami (MPH n. 10/2 s. 183); 1326-7 pleban Michał. Par. oszacowana na 2 grz.; 1335-7, 1346-58 świętop. 8 sk. (MV 1 s. 123, 193; II wg indeksu); 1399 Dominik pleban w I. (KK 2, 433);

1229 D. własn. synów Sieciesława1 (KK 1, 21-2; Imbr. 1-2);

1279 Bolesław Wstydl. potwierdza Dominikowi Pieniążkowi z I. posiadanie wsi Dominikowice;

1336 Kazimierz W. transumuje na prośbę Sąda Pieniążka z Y. powyższy przyw. (ZDM 1, 6, 38);

1342 własn. Sąda Pieniążka; p. 4 (ZDM 1, 42);

1342 Kazimierz W. na prośbę Sąda Pieniążka dz. I. przenosi z pr. polskiego na pr. niem. średzkie jego wsie: I., Łęka, Klęczana w ziemi krak. oraz Kobylanka i Libusza „in teritorio Beyccensi” (ZDM 1, 42).

1373 Mik. Pieniążek z G. (Mp. 3, 855); 1383 Helena ż. zm. Mik. Pieniążka z I. i jej c. Hanka ze swoim mężem Ramołtem potwierdzają darowiznę wsi Stryszowa na rzecz kl. mog. dokonaną przed śmiercią przez tegoż Mikołaja (Mog. 96);

1388 Maciej kmieć z I.; por. p. 6 (SP 8, 4519, 4536, 4565, 4570, uw. 79/13); Machna z I. (SP 1, 9); Jan z I. (SP 8 uw. 77/11); 1388-9 Ramołt z Y.; por. też wyż.

1383 (SP 8 uw. 96/9, 115/1, 126/5, 158/30, 159/30); 1388-1411 Mikołaj, Miczek Pieniążek z I. (SP 8, 5036, 5929, 6443, 7609, 8197, 9128, 9440-1, 9557, 9604, uw. 77/11, 167/12, 220/18, 224/46, 229/69, 231/44, 235/7, 242/16,32, 245/82, 289/59, 291/98, 300/8, 325/28, 328/5, 343/35, 347/63, 349/42; ZDM 5, 1245; ZK 2 s. 156, 213, 237, 372, 452; wg ind. WAP); 1389 Świętek kmieć z I. (SP 8 uw. 178/4);

1388 Maciej kmieć z I. z każdym niżej wymienionym kmieciem [z I.] o kilka ran otwartych, a mianowicie z: Janem, Adamem, Pabianem, Stankiem, Żydkiem, Wawrzyńcem zw. Golkecz, Jakubem i Andrzejem, a z Pawłem Wroną o główszczyznę (SP 8, 4519, uw. 79/13); [kmieć] Staniec s. Chyża z Biskupic pozwany o zabójstwo brata kmiecia z I. Macieja (SP 8, 4536, 4565, 4570); 1408 p. 5;

1389 [Hanka?] ż. Ramołta z I. (SP 8 uw. 96/9, 178/23);

1392 Dominik z I. (ZK 1c s. 62);

1394 Mik. [Pieniążek] z I. z Piotraszem Pieniążkiem z I. o Mogilno, Koniuszową, Śmidlno [czyli Starą Wieś w par. Krużlowa], Posadowę i o sprzedaż Kamyszowa [pow. wiśl.] (ZK 2 s. 156); Mściszek Górski [z Gór w pow. wiśl.] z Mikołajem z I. oraz z [Małgorzatą] kasztelanową sand. [wd. po Krzesławie z Kurozwęk w pow. wiśl.] i jej ss.: Janem, Mikołajem, Dobiesławem i Henrykiem (ZK 2 s. 162);

1396-7, 1416 Ninogniew z I. (ZK 2 s. 497, 503; SP 2, 1457; 8 uw. 218/7, 225/2, 232/1, 235/53); 1397 Adam i Piotr kmiecie z I. (SP 8 uw. 230/8); Jan z Wilczkowic z Mikołajem z I. i Mściszkiem z Gór o kmiecia w Wilczkowicach (SP 8 uw. 230/53);

1398 Bieniek z Szczepanowic [par. Niedźwiedź] przeciw Mikołajowi z I. o 50 grz. długu ojcowskiego, o konia wart. 5 grz. i o użytkowanie przez 16 lat za te pieniądze kredy [gdzie?] (SP 8, 6443);

1398-1401 Jakub Pieniążek z I. s. Mikołaja2 (SP 8, 6349, 7824, 8219, 8748, 9609, 9675, uw. 242/86, 272/74, 343/38-9; wg ind. WAP);

1399 Mik. Pieniążek z I. kupuje za 200 grz. i za konia wart. 30 grz. od Pietrasza z Unikowa [pow. wiśl.] wieś Łękę [par Mogilno] (SP 8, 9440-1); Jakub Pieniążek z I. s. Mikołaja oddala prawem roszczenia Jana z Wilczkowic o kmiecia w I. i o siedlisko, na którym jest osadzony kmieć Klimek (SP 8, 8219);

1399 Helszka ż. [Mikołaja?] Pieniążka z I. (AKP 8/1, 253); Chebda ze Świńca [nie zid.] sprzedaje Dobiesławowi z Witkowic [par. Sędziszów] i Ninogniewowi z Jasiony czwartą część dziedziny w I. za 100 grz. i za połowę sołectwa w Małyszycach (SP 8, 8261).

1400 Jakusz z Wilczkowic procesuje się z Jakubem s. [Mikołaja] Pieniążka z I. o 3 pola w Łuszczewicach (SP 8, 9675); tenże Jakub z Andrzejem i Klemensem z Wilczkowic o drogę do młyna wykonaną gwałtem, o zabranie siana z łąki (SP 8, 10490); tenże Jakub z Jadwigą wd. po Jakuszu z Szańca alias z Młynów [pow. wiśl.] o gaj i 4 niwy (SP 8 uw. 312/6, 325/102, 343/38-9); 1401 Bartłomiej kmieć z I. (SP 2, 817); Grzegorz kmieć z I. (wg ind. WAP); 1405 Adam kmieć Jakusza z Cianowic z Ninogniewem z I. o zabranie bezprawne 5 uli z pszczołami, 9 kóp pszenicy, 2 wołów wart. 2 kóp gr, konia wart. 2 grz. i krowy (ZK 3b s. 497, 508); tenże Adam z Wojtkiem, Marcinem i Piotrem kmieciami z G. o 25 kóp żyta i 20 kóp pszenicy gwałtem zabranych (ZK 3b s. 614, 619, 630, 636, 679-80, 690);

1405 Adam pleban w I. (ZK 3b s. 515, 619, 629, 657); 1408 kościół po pożarze odbudowany przez Mik. Pieniążka4 (SG 3 s. 319); 1411 spór między Mikołajem prep. kl. w Imbramowicach a kmieciami Dobiesława z I.: Janem Burym i Stanisławem o dzies. w I. (OK 4 s. 251);

1409 Ewa ż. Mik. Pieniążka z I. (wg ind. WAP);

1411 Dobiesław z I. i jego kmiecie Jan Bury i Stanisław; → p. 5 (OK 4 s. 251);

1412 Mikołaj z I. nadaje za zgodą ss. Jakuba, Jana i Prokopa klasztorowi Premonstratensów w Nowym Sączu część góry zw. Radoszowa Góra przy wsi Koniuszowa (ZDM 5, 1245); Marek z I. [kmieć?] (wg ind. WAP);

1412-59 Jakub Pieniążek z I., z Krużlowej do 1424 r., Poskitowa i Wysocic, s. Mikołaja i Ewy, br. Prokopa z Krużlowej (SP 2, 2251, 2330, 2515, 2517, 2601-2, 3532; 8, 6349, 7824, 8219, 8748, 9609, 9675, 9681, 10489-90, uw. 242/86, 272/74; ZK 10 s. 39, 57-8, 69, 110-1, 133, 139-40, 156, 177, 219, 221, 240, 367, 376, 379; 11 s. 68, 74, 203, 387, 494-5, 522, 543, 554; 12 s. 7, 21, 25, 31, 38, 85, 101, 121, 130, 175-6, 184, 192, 247, 255, 269, 377, 391, 395; 13 s. 83, 214, 413, 415; 14 s. 8, 9, 39, 77, 228-9; 146 s. 479; 150 s. 1; ZCz. 2 s. 344, 348, 352; Mp. 4, 1451; ZDM 5, 1245; 7, 2049; ZDK 1, 200; DSZ 2, 199; wg ind. WAP);

1413 świadkowie zeznają przed sądem grodzkim krak., że siedlisko na Stradomiu, które teraz zwie się siedliskiem [Jakuba] Pieniążka z I., zostało kupione przez jego dziada Piotrasza z Mogilna i należało też do jego ojca Mikołaja (ZDK 1, 200);

1414 Anna c. Stanisława [kmiecia?] z I. (KSN 3566); 1416 Mściszek z Gór zastawia za 30 grz. Jakubowi Pieniążkowi z I. całą swoją cz. w Nowej Wsi [czyli Poskitowie] z wyjątkiem połowy ról dworskich i gajów (ZK 193 s. 309); Gniewomir pasierb Ninogniewa z I. br. Stanisława i Katarzyny z I. (wg ind. WAP);

1417 Zbigniew z Przestańska sprzedaje za 110 grz. i za wałacha wart. 20 grz. Jakubowi z I. młyn i 3 zagrody położone między I. a Nową Wsią wraz z łąkami do młyna należącymi, z wyłączeniem gajów tamże położonych (ZK 6 s. 333); Prokop z I. oświadcza, że jego br. Jakub z I. kupił ww. dobra u tegoż Zbigniewa za własne 100 grz., a nie za pieniądze Prokopa (ZK 6 s. 365); Dobiesław i Gniewomir z Pawłowic [par. Sędziszów] gwarantują Janowi z Boleścic zwrot w określonym terminie 40 grz. ewentualnym wwiązaniem w swoich 3 kmieci w I., gdyby zaś tego terminu nie dotrzymali - wwiązaniem w całą swoją cz. w I. z wyjątkiem połowy ról dworskich (ZK 194 s. 68-9); 1417-30 Piotr, Pieczek Lściński z I. Lścina br. Jakuba; Ninogniew z I. (wg ind. WAP).

1420 Gniewosz i Stanisław ss. Dobka z Pawłowic sprzedają za 40 grz. Jak. Pieniążkowi z I. całe swe części macierzystych dóbr w I. Dobek zobowiązuje się wykupić cz. I. u Ninogniewa Jasieńskiego (ZK 7 s. 94-5); 1421 Jakub z I. zastawia za 100 grz. [swemu br.] Prokopowi z Krużlowej swoje dobra dziedz. w pow. sądec. (ZCz. 2 s. 358);

1424 br. Jakub i Prokop [Pieniążkowie] z I. dzielą dobra ojczyste. Jakubowi przypada cała cz. w I. z pr. patr. kościoła tamże, cała cz. Nowej Wsi, połowa wsi Grzegorzowice z pr. patr. kościoła w Sieciechowicach, połowa domu na Stradomiu. Prokopowi przypada: Krużlowa, Stara Wieś [par. Krużlowa], Posadowa, Mogilno, Koniuszowa, Łęka [par. Mogilno], 70 grz. na sołectwie w Krużlowej, połowa pr. patr. prebendy w Krużlowej oraz połowa domu na Stradomiu (ZK 7 s. 418);

1425 Jakub z I. oraz Iwo i Bartosz [Obulcowie] z Gór ustępują wieczyście na rzecz Mikołaja i Czadra ss. Czadra z Kośmierzowa [dziś Kocmyrzów] z wsi Kośmierzów i z wszelkich na niej zapisów (ZK 146 s. 13); 1427 Paszek z I. (wg ind. WAP);

1428 Jakub z I. oddala prawem - po przedstawieniu dok. [z l. 1420-8] sędziego Pawła [z Bogumiłowic] i podsędka Jakuba [z Boturzyna] - roszczenia Katarzyny ż. Dziersława z Łopatna [pow. sand.] o trzecią cz. dóbr dziedz. w I. przypadającej jej - wg pozwu - prawem bliższości z sukcesji po matce i o 200 grz. szkody (ZK 146 s. 146); Ninogniew z Jasiony daje Piotrowi z Lścina całą swoją cz. w I. z pr. patr. kościoła tamże i dopłatę 80 grz. w zamian za całą wieś Lścin z pr. patr. kościoła w Jemielnie (ZK 196 s. 161); Piotr z I. czyli z Lścina (ZK 196 s. 275);

1429 Jakub z I. sprzedaje za 300 grz. i za cz. wsi Ponik Paszkowi z Sędziszowa całą swoją wieś Laski (ZK 196 s. 294); 1430 Władysław Jagiełło uwalnia dom na Stradomiu na ulicy prowadzącej w kierunku Kazimierza, należący do Jakuba z I. dworzanina (familiaris) królewskiego, od wszelkich prac na rzecz grodu krak. (ZDM 7, 2049); Ninogniew z Jasiony zastawia Piotrowi z I. 1 ł. w Jasionie z kmieciem Janem s. Idzika. Gdy Ninogniew wykupi z zastawu wieś Lścin, wówczas Piotr winien mu z tego zastawu ustąpić (ZK 197 s. 68-9); Jakub z I., poręczając Mikołajowi z Mokrska za Beatę wd. po Janie [nie zid.] ochmistrzynię królowej, zobowiązuje się spłacić w określonym terminie nowy wóz okuty żelazem z 2 końmi, szatę z sukna brugijskiego podbitą nowogródkami [tj. skórkami popielic] (SP 2, 2302);

1432 Warcisław z Michowa [pow. chęc.] zastawia za 35 grz. Jakubowi z I. całą cz. dziedziny w Nowej Wsi [czyli Poskitowie], którą miał w zastawie od Niemsty s. Stanisława z Wojciechowa [par. Mstyczów] (ZK 10 s. 78);

1434 Piotr niegdyś z Lścina sprzedaje za 30 grz. Jakubowi z I. 1 ł. czyli źreb położony k. dworu plebana, 2 stajania roli, które leżą k. wielkiej drogi do Krakowa, na krańcu roli tegoż Jakuba oraz łąkę, która należy do łanu Malikowskiego. Kmieć, który na tym łanie będzie osadzony, może brać w gajach Piotra z I. drzewo na opał i budowę, tak jak inni kmiecie (SP 2, 2544);

1436 Małgorzata ż. Piotra z I. ustępuje Ninogniewowi z Jasiony z wszelkich praw do wiana i posagu na dobrach Lścin (ZK 146 s. 308); Piotr z I. (ZK 11 s. 13, 130); tenże zapisuje swej ż. Małgorzacie 40 grz. wiana i 40 grz. posagu na połowie swojej części w I. (ZK 11 s. 16).

1437 Jakub z I. i Zawisza z Wysocic z ż. Dorotą zamieniają dobra. Jakub daje całą cz. Grzybowa [pow. wiśl.], 50 grz., gumno wart. 100 grz. w Grzybowie, 16 łokci sukna mechelskiego w zamian za Wysocice (ZK 150 s. 82);

1440 Jakub z I. kupuje za 200 grz. od Krystyna z Koziegłów dom przy ul. Grodzkiej w Krakowie (ZK 11 s. 386); Jan z Bąkowca s. zm. Krystyna z Koziegłów kaszt. sądec., siostrzeniec bpa krak. Zbigniewa [Oleśnickiego] zabezpieczył sądownie dokument pr. bliższości do kamienicy przy ul. Grodzkiej w Krakowie, którą Jakub z I. kupił u tegoż Krystyna (SP 2, 2807);

1441 Piotr [niegdyś] z Lścina sprzedaje za 150 grz. i za młyn w I. Jakubowi z I. swoją część I.; tenże Piotr zastawia za 200 grz. temuż Jakubowi ww. młyn (ZK 11 s. 471-2);

1441 Mikołaj z Chrobrza [pow. wiśl.] i jego ż. Małgorzata ustępują Jakubowi z I. ze swego pr. bliższości do cz. w Poskitowie czyli Nowej Wsi. Część tę sprzedali Jakubowi jego bracia [stryjeczni?, cioteczni?] Mikołaj i Niemierza z Gołczy (ZK 146 s. 429);

1443 Jakub Pieniążek [z I.] kupuje za 300 grz. od ww. braci z Gołczy całą ich cz. w Poskitowie (ZK 12 s. 74); tenże Jakub odstępuje Janowi z Gołczy na zasadzie pr. bliższości tegoż całą cz. dziedzictwa w Poskitowie, którą kupił u Mikołaja z Gołczy. Jan zastawia tę część na 4 lata za 400 grz. Dorocie ż. Jak. Pieniążka z I. i poręcza, iż Mikołaj z Chrobrza i jego ż. Małgorzata nie będą czynić żadnych przeszkód. Jan, by utrzymać w posiadaniu ww. część Poskitowa, winien spłacić Jakubowi w określonym terminie 310 grz. (ZK 12 s. 179; 146 s. 433-4);

1444 Jakub z I. ustępuje Janowi z Bąkowca s. Krystyna z Koziegłów kaszt. sądec. trzecią cz. swego domu w Krakowie przy ul. Grodzkiej k. Kolegium Prawników (ZK 12 s. 259);

1445-6 Elżbieta c. Jak. Pieniążka z I., ż. Czadra z Przybysławic [par. Szreniawa] (ZK 12 s. 295; 150 s. 287);

1446 tenże Jakub otrzymuje z racji poręczenia sądowne wwiązanie w całe dobra Wojsławice [par. Gorzków] od Piotra z Cikowic podsędka krak. i w całe dobra Bogumiłowice [pow. pilzn.] od Jana [Rokosza] z Koszyc podstarościego krak. (ZK 12 s. 407); Jadwiga wd. po Tomaszu z Sieciechowic i jej s. Jan wydzierżawiają za 40 grz. temuż Jakubowi całe swoje dobra Wysocice (ZK 146 s. 490);

1448 Konstancja c. Jak. [Pieniążka] z I. ż. Jana z Wielogłów,

1456 niegdyś żona tegoż, 1460-7 ż. Jak. Płazy z Sieciechowic (ZK 14 s. 289; 15 s. 164; 17 s. 461; 146 s. 521); 1449 Jakub Pieniążek z I. gwarantuje Mikołajowi i Piotrowi z Sieciechowic zwrot 40 grz. ewentualnym wwiązaniem w całe swoje dziedzictwo w Wysocicach (ZK 146 s. 555-6); 1450 → 6.

1451 sąd ziemski krak. wyrokuje, że tenże Jakub pozyskał na kl. Bożego Ciała na Kazimierzu pr. bliższości do całego folwarku z młynem i karczmą w Mikułowicach [dziś nie istnieją] oraz do całej cz. Przestańska, kupionych przez klasztor u Bartosza [Obulca] z Gór sędziego krak. Jeśli w określonym terminie Jakub zapłaci klasztorowi, będzie mógł prawnie wejść w posiadanie tych dóbr (ZK 13 s. 424); sąd ziemski krak. wyrokuje, że Agnieszka ż. Wojciecha z Piasku [nie zid.] pozyska pr. bliższości na tymże Jakubie ww. dobra, które Jakub tymże prawem pozyskał na kl. Bożego Ciała, jeśli w określonym terminie wypłaci mu 300 grz. (ZK 14 s. 43); tenże Jakub daje swej ż. Dorocie ww. dobra kupione od Bartosza z Gór za 300 grz., w zamian za dom przy ul. Szpitalnej w Krakowie i za 200 grz. z pieniędzy Doroty. Oświadcza też, że wszystkie srebra, które posiada, będą do niej należeć (ZK 14 s. 70); tenże Jakub gwarantuje Piotrowi i Mikołajowi z Sieciechowic zwrot 40 grz. ewentualnym wwiązaniem w całe swoje dziedzictwo w Wysocicach (ZK 146 s. 575-6);

1453-87 Jan Pieniążek zw. też Iwanowskim z I., Poskitowa, Wysocic i Przestańska, zm. przed 1489 r. (ZK 15 s. 101; 16 s. 151, 164-5, 201, 211, 234, 236b, 269, 271, 274, 289, 303, 306, 320, 327, 369, 385, 431, 435, 438, 441-2, 455, 466, 474, 483, 500, 518, 523-4, 527, 545, 547, 559, 567, 571, 583, 585-6, 604, 606, 617, 621, 623, 632-3, 642, 650-1, 664-7, 672, 676-7, 680, 684; 17 s. 350, 368, 412, 479, 655; 146 s. 658; 151 s. 200; 152 s. 34, 106, 128, 293; 153 s. 13, 19; SP 2, 3612, 3940, 4219, 4231a, 4241, 4245-7, 4249, 4251, 4256-8, 4262, 4297; 7/2, 1014; Mog. 146; KMK 1, 190; KUJ 3, 259; Mp. 5 O 175); 1456 Nanajko z Wielogłów i Konstancja z I. [c. Jakuba Pieniążka] niegdyś ż. [Jana] Wielogłowskiego zawierają ugodę, na mocy której Nanajko ma wypłacić swej bratowej 150 grz. z racji wiana i posagu oraz zwrócić suknię z adamaszku, przepaskę oraz inne szaty, które jej mąż darował. 4 konie, które te rzeczy przywiozą, mają być Nanajce zwrócone (ZK 14 s. 289-90);

1457 Jakub Pieniążek z I. wydzierżawia na 6 lat u wielebnego mistrza Oty z Żyrkowic [dziś Żerkowice] jego wieś Żyrkowice (ZK 14 s. 318-9);

1459 sąd ziemski krak. postanawia, że Jan Gałka z Niedźwiedzia burgr. krak. mając pr. bliższości do Mikułowic i cz. Przestańska po Bartoszu z Gór sędzim ziemskich krak., kupionych ongiś u tegoż przez Jak. Pieniążka, może je w określonym terminie wykupić u Jana Pieniążka z I. (ZK 15 s. 403); Zbigniew z Poskitowa i Borczyna [pow. chęc.] sprzedaje za 220 grz. Janowi Pieniążkowi z I. całą swoją cz. w Poskitowie czyli w Nowej Wsi (ZK 146 s. 628-9);

1464 tenże Jan sprzedaje za 300 grz. Jak. Płazie z Sieciechowic cały folwark Mikułowice i całą cz. w Przestańsku (ZK 17 s. 133-4); Katarzyna c. Jakuba z I., ż. Jana z Grzegorzowic (ZK 17 s. 176).

1465 br. Jan, Jakub i Jan z Przybysławic [par. Szreniawa] sprzedają za 500 grz. i za konia wart. 20 grz. Janowi Pieniążkowi z I. całe swoje dobra Przybysławice (ZK 152 s. 94-5);

1465-99 Anna c. Mik. Pieniążka z Witowic pkom. krak., ż. Jana Pieniążka z I., wd. 1489 (ZK 17 s. 328; 153 s. 13, 19, 122; Kniaź. 136); 1465 Jan z I. zapisuje ww. Annie 100 1/2 grz. posagu i 100 1/2 grz. wiana na dobrach Wysocice i na całej cz. w Grzegorzowicach (ZK 17 s. 328);

1467 Biadoliny Bliższe; kmieć w Wysocicach należący do ww. Jana (ZK 16 s. 441-2); Piotr z Sieciechowic daje Janowi Pieniążkowi z I. całą trzecią cz. w Sieciechowicach; tenże Piotr zastawia za 200 grz. temuż Janowi całą swoją cz. w Sieciechowicach z wyjątkiem ww. trzeciej części (ZK 152 s. 133); tenże Jan Pieniążek z I. i Piotr z Sieciechowic zamieniają dobra. Piotr daje Janowi całe swoje dobra w Sieciechowicach za całą cz. dóbr Brzeście w ziemi sand. [bliżej nie zid.] z wyjątkiem 2 ł.; tenże Jan Pieniążek i wielebny Jan z Sieciechowic [duchowny] zamieniają dobra. Jan daje Pieniążkowi całą swoją cz. w Sieciechowicach za cz. dóbr w ww. Brześciu z wyjątkiem 2 ł. (ZK 17 s. 459-60); Jan Powałka kmieć w I. (ZK 17 s. 471);

1468 Klemens zw. Zdzich karczmarz w I. (ZK 17 s. 466, 469, 543); Marcin kmieć w I. (ZK 17 s. 586); Mik. Tomic s. Mikołaja, brat Jana z Sieciechowic sprzedaje [za ile?] Janowi Pieniążkowi z I. całą swoją cz. w Sieciechowicach z pr. patr. kościoła (ZK 146 s. 709);

1468 Jakub Proboło pozywa Klemensa Zdzicha karczmarza z I. o ranę krwawą i 3 rany sine (ZK 17 s. 543); 1481 Jan Pieniążek z I. pozwany o najechanie z 200 towarzyszami → Goszczy należącej do kap. krak. i wycięcie tam dębów i lip na szkodę 28 grz. (SP 2, 4245-7);

1469 tenże Jan zapisuje swej ż. Annie 500 grz. wiana i 500 grz. posagu na wsi I. (ZK 152 s. 194); Florian z Wilczkowic pozywa Marcina kmiecia pana Pieniążka z I. o wycięcie sadu wart. 20 grz. (ZK 16 s. 524); → Grzegorzowice p. 3b; Jan Pieniążek z I. gwarantuje Janowi Zagórskiemu z Zagórza [nie zid.] zwrot w określonym terminie 120 grz. ewentualnym wwiązaniem w całą swoją cz. w Przestańsku (ZK 17 s. 640-1); Jan Pieniążek z I. poręcza Piotrowi z Marcinowic [par. Mstyczów] za Jakuba z Dębna kanclerza Królestwa i star. krak. na sumę 300 grz. ewentualnym wwiązaniem w całą część, którą trzyma w Sieciechowicach w zastawie (ZK 17 s. 655-6); tenże Jan protestuje na sądzie wiecowym, iż na jego dobrach w Szreniawie, przez niego kupionych, zabezpieczyła pieniądze inna osoba, która tam nic nie posiada (ZK 146 s. 716); 1470 Mik. Synowiec z Żędowic [dziś Rzędowice] pozywa tegoż Jana z I. o wycięcie wbrew umowie drzew w gaju [gdzie?] i obrócenie gajów wart. 100 grz. na swój użytek (ZK 16 s. 621).

1470-80 I. graniczą z Damicami i Maszkowem oraz drogą do Słomnik i przekopą - z Biskupicami (DLb. 1 s. 206-7; 3 s. 332-3);

1470-80 właśc. Jan Pieniążek h. Odrowąż. Łany kmiece, folwark, karczmy, zagrodnicy (DLb. 3 s. 112);

1471 tenże Jan bierze za 76 grz. od Stanisława z → Adamowic w zastaw na 8 lat 4 ł. w Adamowicach;

1472 tenże Jan bierze za 16 grz. w zastaw od ww. Stanisława łan w → Adamowicach (GK 19 s. 376, 624); 1473 Wojciech Zdbiecki z Wilczkowic sprzedaje za 11 grz. temuż Janowi swoją cz. tej wsi (GK 19 s. 747); 1474 tenże Jan pozwany przez Jana z Chrobrza przysięga, iż nie zabrał z jego wsi Poskitów: siana, żyta, jęczmienia i innych zbóż wart. 27 grz. (ZK 16 s. 666, 676);

1476 kl. mog. odstępuje Janowi Pieniążkowi z I. całe części swoich dóbr w Sprowie za całe części dóbr w Opatkowicach [par. Grodzina] kupione przez Jana od Jana Dykasza i za wolność czyli lecieństwo [korzystanie z lasu] w Zygartowicach [dziś Zegartowice] (Mog. 146);

1480 Chełm [par. Zwierzyniec]; 1489-1507 Mik. Pieniążek z I., Sieciechowic, Adamowic i Chlewic, s. Jana i Anny (MS 3, 152; GK 23 s. 11, 173, 753, 791; ZK 23 s. 131-2, 202; 153 s. 18; 154 s. 329-33; Mp. 5 Q 167, R 33);

1489 tenże bierze w zastaw za 180 fl. węg. od Indrzycha z Kamieńca [ziemia sanocka] wsie: Niezdów, Komorniki, Bukownik i Wolicę w pow. krak. (GK 23 s. 11); tenże Mikołaj zastawia za 500 fl. węg. Jakubowi Szczekockiemu z Dębna wieś Chlewice (ZK 153 s. 18);

1490 tenże Mikołaj z I. i Jan Potocki z Głupczowa zamieniają dobra. Mikołaj za swój dom w Krakowie przy ul. Szpitalnej otrzymuje rolę w Racławicach [pow. prosz.] i 30 grz. (WAP Archiwum Potockich, Zbiory 108 s. 336 reg.); 1489, 1508 pobór z 3 ł.; 1490-4, 1496-1500 pobór z 4 ł. (ŹD s. 437; RP s. 135, 338, 161, 177, 191, 206, 73, 110, 37, 8, 246);

1496 Anna wd. po Janie Pieniążku z I. rezygnuje z wszelkich sum winnych i posagowych, które miała na I. Syn jej Mikołaj Pieniążek przenosi 500 grz. posagu i 500 grz. wiana Anny z I. na Sieciechowice (ZK 153 s. 122);

1497 Jan Olbr. nadaje Stan. Szafrańcowi star. nowokorczyńskiemu tenutę Bidzińskiego w I.; 1498 tenże zezwala przenieść zastaw w I. z Jana Zebrzydowskiego na Michała Mninoskiego (MS 2, 1054, 1180); 1499-1519 Zofia c. Stanisława z Potulic [woj. kaliskie] ż. Mik. Pieniążka z I. (MS 2, 1394-5; 4, 12389); 1499 tenże zaświadcza, że Mik. Pieniążek z I. zapisał swej ww. ż. Zofii 2000 fl. węg. wiana i posagu na dobrach: I., Nowa Wieś, Przestańsko i Mikułowice3; poświadczenie zapisu jw. na sumę 1400 fl. węg. (MS 2, 1394-5); poświadczenie zapisu jw. na sumę 2800 fl. węg. (MS 4 S. 1209).

1502 Aleksander Jag. zezwala temuż Mikołajowi zastawić, zapisać lub sprzedać z pr. odkupu jakiejkolwiek osobie duchownej czynsz roczny na wsi I. (MS 3, 154); Jan Pieniążek z I. (ZK 23 s. 50);

1504 p. 6; Mik. Pieniążek z I. sprzedaje na 6 lat z pr. odkupu Janowi z Michowa wieś Przestańsko. Żona Mikołaja Anna, posiadająca oprawę na tej wsi, winna wyrazić zgodę na powyższą transakcję (ZK 17 s. 181-3);

1505 tenże Mikołaj zapisuje swej matce Annie Pieniążkowej dożywotnio 14 grz. rocznego dochodu na dobrach Poskitów czyli Nowa Wieś. Zofia ż. Mikołaja ustępuje tu na czas życia Anny z praw do wiana i posagu (ZK 23 s. 254-5);

1505 Krystyn z Mninogi oświadcza, że był gotów przejąć od Mik. Pieniążka z I., jego matki Anny i jego siostry Anny zapisy na dobrach Sieciechowice (ZK 23 s. 259); Anna ż. Stan. Marcinowskiego ustępuje swemu br. Mik. Pieniążkowi z I. z wszystkich dóbr macierzystych i ojczystych oraz z wszelkich zastawów (ZK 23 s. 268);

1506 tenże Mikołaj darowuje wieczyście Krystynowi Mninoskiemu z Tczycy cały swój dwór z folwarkiem i rolami folw. w Sieciechowicach z pr. patr. kościoła tamże (ZK 23 s. 287-8); tenże Mikołaj z I. sprzedaje za 1000 fl. węg. temuż Krystynowi całą swoją cz. Sieciechowic z pr. patr. kościoła tamże. Zofia ż. Mikołaja winna zrzec się praw do wiana i posagu na tejże wsi (ZK 23 s. 288-9); Anna wd. po Janie Pieniążku z I. zrzeka się na rzecz ww. Krystyna praw do wiana i posagu przeniesionych przez jej s. Mikołaja z I. na Sieciechowice. Świadkiem tego zrzeczenia jest br. stryjeczny Anny Jan Makowski (ZK 23 s. 289-90); tenże Mikołaj ustępuje za 185 fl. węg. cz. Sieciechowic należącą do Jana Marcinowskiego, którą miał w zastawie od br.: Andrzeja, Jana, Jakuba i Marcina Dębieńskich (ZK 23 s. 294-5); Krystyn Mninoski z Sieciechowic oświadcza, że gotów był przyjąć od tegoż Mikołaja z I. i jego matki Anny dok. oprawy tejże Anny na Sieciechowicach (ZK 23 s. 295); tenże Mikołaj darowuje wieczyście Janowi z Michowa całą swoją trzecią cz. wsi Przestańsko, a dwie pozostałe części sprzedaje Janowi za 600 fl. węg. (ZK 23 s. 334-6);

1507 Zofia ż. tegoż Mikołaja z I. zrzeka się na rzecz ww. Krystyna praw do wiana i posagu na dobrach Sieciechowice (ZK 23 s. 370); Grzegorzowice p. 3b; Mik. Pieniążek z I. sprzedaje za 1000 fl. Bernardowi Jarzynie z Wędrogowa [woj. rawskie] swoją wieś Wysocice; tenże Mikołaj sprzedaje za 1000 grz. Pawłowi Czarnemu z Witowic Adamowice, Szreniawę i Wierzchowiska (ZK 154 s. 329-33);

1519 Zygmunt Stary potwierdza dok. Jana Olbr. dotyczący oprawy Zofii ż. Mik. Pieniążka z I.; wyżej 1499 (MS 4, 12389);

1524-7 Stan. Pieniążek z I. s. Mikołaja (Kniaz. 217, 224, 232; MS 2, 15 284);

1524 tenże Stanisław bierze w zastaw za 215 grz. od Stan. Reja z Topoli całą wieś Słonowice i połowę Topoli i wydzierżawia je temuż Rejowi (Kniaz. 217-8);

1527 Stanisław s. zm. Mik. Pieniążka z I. ustępuje ojczymowi Piotrowi Dłuskiemu star. lipowieckiemu swoje części w I., Mikułowicach i Poskitowie (MS 4, 15 284);

1529 role kmiece, role folw. i role kmieci osadzonych na rolach folw. (LR s. 225, 320); 1530 pobór z 4 ł. (RP k. 10).

1524 Mik. Grzegorzowski z Grzegorzowic i Lasek daje Maciejowi Łagiewnickiemu pleb. w I. i jego następcom łąkę w Sieciechowicach między rolą plebana sieciechowskiego a rz. Dłubnią, aż do łąki panów Mninoskich, w zamian za ustąpienie z 2 grz. czynszu zapisanego kościołowi w I. na wsi Laski przez zm. Przecława z Maszkowa; wyż. 1443 (ZK 27 s. 74-5; MS 4, 4437);

1524-9 Maciej Łagiewnicki pleb. w I. (ZK 27 s. 24; Wypisy z lat 1526-9, 116; LR s. 320);

1529 par. pobiera dzies. snop.: z ról folw. i od kmieci osadzonych na rolach folw. w I. i Poskitowie wart. 6 grz., z ról 3 kmieci w Przestańsku wart. 2 grz., z ról zagrodniczych w Damicach wart. 20 gr, z ról folw. w Kamyszowie wart. 3 grz., z ról folw. w Korycie [pow. wiśl.] wart. 40 gr. Par. pobiera też 2 grz. kolędy z wsi parafialnych i 2 grz. czynszu z Lasek. Dzies. snop. wart. 5 1/2 grz. z ról kmiec. w I. należy do kl. w Imbramowicach (LR s. 225, 320); 1598 par. pod wezw. Wszystkich Świętych. Do par. należą: I., Poskitów, Maszków, Damice, Przestańsko i Biskupice (WR k. 323, 356).

1504 Czesław z I. prebendarz [w kat. krak.?] (Cracovia artificum 2 s. 83). Mieszkańcy I. przyjęci do pr. miej. w Krakowie: 1400 Dominik; 1443 Piotr; 1448 Grzegorz; 1483 Jan Dipkowic; 1489 Jano Kunek; 1497 Matla s. Macieja Dobrosza (Kacz. 1131, 1394, 5782, 8076, 8458, 8830).

1556 granice między Przybysławicami a Sułkowicami zaczynają się w lesie k. granicy Biskupic, między wsiami Sieciechowice i I., w miejscu zw. Bociani Klin k. Celin Biskupskich (Archiwum kl. Ś. Andrzeja w Krakowie, Kopiarz s. 22-5).

K. Górski, Ród Odrowążów w wiekach średnich, Kr. 1927, s. 48-50; A. Gieysztor, Dwa dokumenty Kazimierza Wielkiego z lat 1336 i 1342, MH, 15 (1936), s. 102-14.

Kościół parafialny pod wezw. Ś. Trójcy. Ufundowany między 1293 a 1295. Obecny zbudowany 1745 w miejscu drugiego z kolei, pochodzącego z 1408. Drewniany. Odrzwia ostrołukowe, profilowane gotyckie, z drzwiami o okuciach gotyckich. W kościele posążek Ś. Krzysztofa z lat 1480-90. W kaplicy Matki Boskiej Pocieszenia posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1480-90 (KatZab. 1 s. 220-1). Szkieletowe cmentarzysko z X-XIII w. („Informator Archeologiczny. Badania 1976”, W. 1977, s. 35-6).
ZLS

1 Imbramowice - klasztor i tamże przyp. 1.
2 Może identyczny z Jakubem Pieniążkiem s. Mikołaja występującym niżej w latach 1412-56.
3 Zapis w Metryce Koronnej przekreślony i unieważniony.
4 Wg SG informacja pochodzi z archiwum parafialnego.

Księgi sądowe wiejskie to rejestry czynności prawnych, które miały miejsce przed ławniczym sądem wiejskim. Zawartość informacyjna ksiąg sądowych wiejskich jest bardzo różnorodna. Dominują w nich sprawy majątkowe sporne i niesporne dotyczące sprzedaży ziemi, podziału ojcowizny i innych spraw spadkowych. Rejestrowane są też transakcje bydłem, ugody rodzinne, darowizny i pożyczki pod zastaw. Od czasu do czasu, pojawiają się testamenty i sporządzane przy tej okazji inwentarze ruchomości. W księgach były rejestrowane też sprawy karne.

Zwykle na zawartość konkretnej księgi mieli wpływ sami właściciele wsi. Wiele z nich było zakładanych na ich wyraźny rozkaz. Chłopi mieli swobodny dostęp do wpisywania swoich spraw, ale panowie zostawiali sobie możliwość kontroli i kasacji wpisów (głównie tych dotyczących spraw majątkowych). Interwencje władzy zwierzchniej wsi w księgi były jednak dość rzadkie. Wynikały, bądź z bezpośredniej interwencji osób zainteresowanych, lub pojawiały się w sprawach dotyczących samego pana.

Badania archeologiczne wykazały, że Kotlina Iwanowicka i otaczające ją wzgórza były zaludnione już w czasach prehistorycznych. Najdawniejsze ślady osadnictwa pochodzą z czwartego tysiąclecia przed Chrystusem. Wykopaliska prowadzone pod kierunkiem prof. Jana Machnika z PAN w Krakowie pozwoliły ustalić, że w młodszej epoce kamienia (neolit) omawiany teren był zamieszkany przez ludność trudniącą się rolnictwem i hodowlą bydła. Odkryto ponadto osadę obronną z okresu wczesnego brązu, grobowce całopalne i szkieletowe z wczesnej epoki żelaza oraz cmentarzysko szkieletowe wskazujące na wpływy celtyckie.

Pierwsze pisane wzmianki o Iwanowicach pochodzą z XIII wieku. Związane są z utworzeniem parafii i budową kościoła. Wcześniej wieś była zamieszkana, ale z powodu braku źródeł informacje oparte są na domysłach i legendach. Jedna z nich mówi o grodzisku wybudowanym na wzniesieniu między Iwanowicami a Maszkowem. Miało ono istnieć od VIII do X wieku. Tereny dzisiejszej wsi zostały przyłączone do państwa Mieszka I najprawdopodobniej w 988 roku.

Średniowieczne dokumenty dotyczące Iwanowic zawierają przede wszystkim informacje o właścicielach wsi oraz o historii tamtejszej parafii. Pierwszy kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy powstał w 1293 roku. Ufundował go biskup krakowski Prokop.

Od końca XIII do początku XVI wieku Iwanowice były własnością rycerskiego rodu Pieniążków herbu Odrowąż. W tym czasie wieś rozwijała się i wzbogacała. W 1342 roku została przeniesiona z prawa polskiego na prawo niemieckie. Dobra iwanowickie obejmowały wówczas folwark, łany kmiece i łąki. Wieś posiadała młyn oraz karczmę. Na początku XV wieku spłonął pierwszy kościół. Ówczesny właściciel wsi, Mikołaj Pieniążek, odbudował świątynię i zadbał o wystrój jej wnętrza. W tym czasie do parafii iwanowickiej należały okoliczne wioski: Poskwitów, Maszków, Damice, Przestańsko i Biskupice.

Na początku XVI wieku Iwanowice zmieniły właściciela. Stanisław Pieniążek sprzedał wieś i okoliczne dobra swemu ojczymowi, Piotrowi Dłuskiemu herbu Kotwicz. Nowy dziedzic i jego rodzina byli zwolennikami reformacji. W 1551 roku Mikołaj Dłuski, który należał do braci polskich, przekształcił kościół parafialny w zbór. Przez ponad 70 lat Iwanowice były lokalnym ośrodkiem arian. W 1557 roku został tam zwołany synod braci polskich. Iwanowice odwiedzali także bracia czescy oraz kalwini.

Na początku XVII wieku rodzina Dłuskich przeszła na katolicyzm. W 1624 roku kościół został odrestaurowany i na nowo konsekrowany. W 1637 roku w Iwanowicach powstał szpital, który przetrwał do 1938 roku.

Pod koniec XVII wieku właścicielem wsi był Zbigniew Firlej. Sprzedał on dobra iwanowickie księciu Augustowi Aleksandrowi Czartoryskiemu. Nowy dziedzic ufundował trzeci z kolei kościół parafialny, który przetrwał do dnia dzisiejszego. Uroczysta konsekracja odbyła się w 1749 roku. Kolejnym właścicielem Iwanowic został książe Stanisław Lubomirski, który poślubił córkę Augusta Czartoryskiego. Po jego śmierci wieś odziedziczyła Izabella Lubomirska. W tym czasie Iwanowice były miejscowością zamożną. Dwór z pomieszczeniami folwarcznymi, 117 chałup chłopskich i plebania z zabudowaniami inwentarskimi były tego najlepszym dowodem. Ponadto wieś posiadała: trzy młyny, tartak, olejarnię, browar, 2 karczmy i folusz. Oprócz chłopów-rolników w Iwanowicach mieszkali rzemieślnicy: dwaj tkacze, sukiennik, kowal, kołodziej, rymarz, czterej krawcy i czterej szewcy.

Od 1792 roku dobra iwanowickie stały się własnością Salomei i Michała z rodu Kolumna Walewskich. Nowi dziedzice zamieszkali we dworze. Założyli oni sad owocowy oraz szklarnię.

W 1795 roku, po trzecim rozbiorze Polski, Iwanowice znalazły się w zaborze austriackim. Wieś została przyłączona do powiatu olkuskiego, który należał do tak zwanej Galicji Zachodniej. W 1809 roku tereny te weszły w skład Księstwa Warszawskiego, a po jego likwidacji do Królestwa Polskiego. W 1817 roku Iwanowice były miejscem ostatniego postoju konduktu pogrzebowego, wiozącego zwłoki księcia Józefa Poniatowskiego na Wawel. We wsi odbyła się wtedy wielka manifestacja patriotyczna.

W czasie powstania styczniowego w Iwanowicach nieustannie dochodziło do potyczek między oddziałami Apolinarego Kurowskiego z obozu w Ojcowie a Kozakami stacjonującymi w Słomnikach. Rok później, na mocy wydanego przez cara Aleksandra II dekretu uwłaszczeniowego, chłopi otrzymali prawo własności użytkowanej ziemi. W Iwanowicach utworzono gminę zbiorową. Wieś była też siedzibą sądu gminnego. W tym czasie majątek folwarczny podupadał. Stanisław Walewski sprzedał go Wilhelmowi Zawadzkiemu. Nowy dziedzic wybudował gorzelnię, która pod względem produkcji zajmowała pierwsze miejsce w całej guberni kieleckiej.

Pod koniec XIX wieku dwór iwanowicki trzykrotnie zmieniał właściciela. Najpierw nabyli go żydowscy kupcy Heineman i Herszla Lubliner, potem rządca Wawrzyniec Okrajny, następnie ponownie spółka żydowska.

Jeszcze przez wybuchem powstania styczniowego, w 1862 roku, ówczesny proboszcz Ludwik Myszkowski zorganizował na plebanii pierwszą szkołę, do której uczęszczało 50 dzieci. Osobny budynek szkoły powstał dopiero w 1904 roku.

W 1914 roku w Iwanowicach utworzono oddział Polskiej Organizacji Wojskowej, który pod kierunkiem instruktorów z Krakowa przygotowywał się do działań zbrojnych. 17 listopada rozgorzała bitwa między wojskami rosyjskimi i austriackimi. Wieś została doszczętnie zniszczona. Po odzyskaniu niepodległości mieszkańcy przystąpili do odbudowy domostw. W Iwanowicach powstały partie polityczne: Katolicka, Stronnictwo Ludowe Piast i Wyzwolenie. Założono Ochotniczą Straż Pożarną i Gminną Kasę Pożyczkowo-Oszczędnościową. Wybudowano remizę strażacką, pierwszą siedzibę Urzędu Gminy oraz nową szkołę. We wsi działała agencja pocztowa i telefoniczna.

Ówczesny proboszcz parafii, ksiądz Tadeusz Liburski, otworzył bibliotekę parafialną. W 1927 roku ostatecznie rozparcelowano grunty dworskie, a dwór i zabudowania folwarczne rozebrano i sprzedano.

3 IX 1939 roku do Iwanowic wkroczyły wojska hitlerowskie. Garnizon niemiecki zamieszkał w nowowybudowanej szkole. We wsi działały organizacje konspiracyjne: Armia Krajowa, Narodowe Siły Zbrojne, a także Gwardia Ludowa i Bataliony Chłopskie. Kapelanem partyzanckim został ksiądz Tomasz Banach. Zorganizował on na plebanii w Iwanowicach punkt kolportażu pisma „Odwet”. Niemcy krwawo tłumili działania partyzantów. Wieś była trzykrotnie pacyfikowana, a 15 sierpnia 1944 roku w pobliskiej wsi Barbarka zostali rozstrzelani mieszkańcy Iwanowic i Zagaja (63 osoby). 16 I 1945 roku, po trzygodzinnej bitwie, Iwanowice zostały wyzwolone przez wojska radzieckie dowodzone przez Iwana Koniewa.