Gdy kupujemu papugę, przede wszystkim zwróćmy uwagę na stan upierzenia. Łysina na głowie poniżej czuba może być wadą wrodzoną i tam pióra nigdy nie wyrosną . Ubytki piór wokół oczu i dzioba to przeważnie działalność świerzbowca - pasożyta bardzo trudnego w likwidacji. Zdarza się że papugi wyskupują sobie pióra - przeważnie ma to podłoże nerwowe. Przyczyną być może: ustawienie klatki w miejscu, gdzie ptak jest narażony na częste płoszenie, utrata partnera czy np. pojawienie się innej papugi w drugim pokoju, którą tylko słyszy. Należy niezwłocznie usunąć przyczynę stresu, a samej papudze radykalnie zmienić otoczenie.

Jak poznać objawy choroby

Ptak instynktownie ukrywa symptomy choroby jak długo może. Chory ptak jest w naturze celem ataków drapieżników, dlatego musi ukrywać oznaki choroby. Kiedy więc ptak jest już wyraźnie chory, może być za późno na wyleczenie, dlatego tak ważne jest zauważenie najwcześniejszych symptomów choroby. Wtedy, jeśli prawidłowo zareagujemy, nasz ptak ma szansę wyleczenia. Przede wszystkim musimy dobrze znać naszego ptaka, jego zachowanie, zwyczaje. Wszystkie zmiany są powodem do niepokoju, choć nie wpadajmy od razu w panikę.

Waga - jednym z najwcześniej notowalnych sygnałów, że coś jest nie tak, jest spadek wagi. Wszystkim właścicielom nimf radzę kupić elektroniczną wagę (mechaniczne mają za małą dokładność) i raz na jakiś czas ważyć ptaka. Po jakiś czasie zorientujemy się jaką nasza nimfa ma prawidłową wagę. Podaje się, że nimfa waży ok. 90 gramów. Jednak na wystawach notowane były ptaki o wadze od 75 (mały ptak) do prawie 200 g. Ważyć ptaka powinno się o tej samej porze, przed jedzeniem - tak aby wól był pusty. Każda utrata wagi ponad 10% jest sygnałem, że powinniśmy udać się do weterynarza.

Należy też (szczególnie jeśli nie mamy wagi) macać ptaka na piersi, przesuwając ręką po klatce piersiowej. Kość mostka nie powinna się wyraźnie odznaczać a boki być zapadnięte. Nadmierne wybrzuszenie boków, czasem prześwitujący przez skórę żółty kolor jest oznaką przetłuszczenia.

Utrata apetytu - trzeba wiedzieć ile ptak je dziennie. Jeśli ptak je w ciągu dnia trochę mniej, to jeszcze o niczym nie świadczy, jeśli jednak zupełnie przestaje jeść to już poważny problem. Po pierwsze spróbujmy dać mu coś innego, szczególnie jeśli nie chce jeść nowej mieszanki. Może ziarno nie jest dobre, stęchłe, spleśniałe? Jeśli zmiana pożywienia nie pomoże koniecznie trzeba udać się do lekarza.

Oddech - mozolny, urywany oddech, jakby z trudem łapany, dyszenie jest oznaką poważnych problemów z układem oddechowym, natychmiastowa wizyta u weterynarza jest konieczna!

Osowiałość - brak aktywności i sen mogą być konsekwencją niedostatku snu, ale mogą też świadczyć o poważniejszych problemach. Jeśli ptak po paru godzinach nie przejawia aktywnosci, śpi lub siedzi osowiały, szczególnie jeśli ma nastroszone i w nieładzie pióra, a siedzi na dnie klatki wizyta u weterynarza jest konieczna.

Upierzenie - nienormalny wzrost lub utrata piór nie związana z pierzeniem może być sygnałem braku witamin i minerałów, brakiem światła słonecznego, lub poważniejszych chorób. W warunkach domowych ptak może pierzyć się cały czas z okresami nasilenia, choć niektórzy podają, że dwa razy w roku. Kłopoty w pierzenie mogą być wynikiem braku jodu, dlatego najlepiej dawać papudze ziarno z jodem.

Dziób - nienormalny wzrost, zmiana koloru, zmiękczenie tkanki może być wynikiem braku witamin lub minerałów, skaleczenia lub Choroby Dzioba i Piór. Weterynarz powinien zobaczyć taką papugę.

Nogi - jeśli ptak śpi na obu nogach, lub zawsze na konkretnej jednej oznacza to, ze coś jest nie w porządku.

Zmiany w zachowaniu - mogą być wywołane: pierzeniem, stresem, potrzebami seksualnymi lub chorobą. Wszelki zmiany w zachowaniu, których nie potrafimy wyjaśnić powinny skłonić nas do wizyty u lekarza.

Ogólne - są to oznaki już zaawansowanej choroby, konieczna jest natychmiastowa wizyta u weterynarza, choć często może być już za późno. Typowe ogólne oznaki choroby to: oprócz braku apetytu, osowiałości, niechęci do czyszczenia piór, przede wszystkim zamilknięcie, opadnięte skrzydła, niemożność utrzymania równowagi.

Musimy pamiętać, że to my jesteśmy odpowiedzialni za naszego ptaka. Szybką reakcją możemy uratować mu życie. Lepiej niepotrzebnie pojechać do lekarza, tylko po to aby dowiedzieć się, że ptak jest zdrowy, niż zlekceważyć oznaki i doprowadzić do rozwoju

Biegunka i zaburzenia trawienia przy biegunce kał jest papkowaty, z domieszką śluzu, a po wyschnięciu staje się zielonkawobiały. Taką sytuację należy odróżnić od odchodów wodnistych. Przy biegunce często dochodzi do pobrudzenia okolic kloaki, ptak jest napuszony, wydala kał z wysiłkiem lub bez kontroli. Zwykle niezbędna jest porada lekarza. Lekkie biegunki można leczyć naparem rumianku lub urosanu. W tym czasie nie podaje się zielonek i jajek. Napary parzy się tak jak dla ludzi i potem rozcieńcza 1:1 wodą. Można lekko osłodzić go glukozą. Stany zapalne jelit i zatrucia pokarmowe są przyczyną prawie 1/3 chorób u ptaków.
Przyczyną zatruć są błędy żywieniowe, dziobanie szkodliwych przedmiotów znajdujących się w domu, kontakt z odchodami dzikich ptaków i gryzoni. Woliery należy tak budować aby nie było to możliwe. Czasem stwierdza się u nimf niestrawione ziarna w kale (większe ilości). Świadczy to o tym, że młody ptak żywiony był tylko pokarmami miękkimi, może jednak być efektem inwazji wiciowców w przewodzie pokarmowym lub groźnej choroby powodującej neuropatyczne rozszerzenie żołądka. Przy tej chorobie dodatkowo ptak chudnie, dużo je i ma coraz większy brzuch. Najczęściej kończy się ona śmiercią ptaka, ale znane są przypadki wyleczeń dzięki specjalnej diecie.

Zaburzenia przemiany materii pod tą ogólną nazwą kryją się liczne schorzenia spowodowane niedoborami substancji mineralnych, witamin oraz poważnymi błędami w pielęgnowaniu. Najczęstszym schorzeniem młodych, źle żywionych ptaków jest krzywica. W naturze rodzice dbaja o prawidłowe żywienie młodych, w klatce mogą jednak karmić tylko tym co dostarczy im opiekun. Konieczne jest więc dostarczanie ptakom w tym okresie odpowiednich substancji (szczególnie witamina D). Innym schorzeniem młodych ptaków jest niedobór witaminy A.
Objawia się to opuchnięciem spojówek. Jest to dość rzadkie u ptaków dostających jakiekolwiek preparaty witaminowe, lub świeże owoce i warzywa. Ptaki źle żywione i jednocześnie dostające zbyt mało witaminy A mogą zachorować na skazę moczanową. Objawia się to pogorszeniem samopoczucia, intensywnie białymi odchodami lub pojawieniem się zgrubień w stawach, będących złogami soli kwasu moczowego. Leczenie jest dość trudne, ale przede wszystkim należy zmienić dietę ptaka, podawać mu witaminę A.

Słaba kondycja to przede wszystkim wychudzenie ptaka . Przyczyną wychudzenia może być, nieprawidłowa dieta, zaburzenia trawienia, infekcje bakteryjne i wirusowe, które powodują spadek apetytu, grzybice worków powietrznych, inwazje pasożytów, zatrucia, choroby nerek, wątroby i wiele innych czynników. Aby bardzo szybko wychwycić spadek wagi u ptaka najlepiej kupić sobie elektroniczną wagę. Najważniejszą sprawą jest stwierdzenie przyczyn chudnięcia. Błędy żywieniowe możemy wykluczyć, chyba że w ich efekcie doszło do skazy moczanowej, albo do zaburzeń czynności nerek, wątroby lub innych narządów wewnętrznych. Bardzo rzadko przyczyną złej kondycji u ptaków ozdobnych jest niedożywienie.
Często jednak przyczyną jest nieprawidłowa dieta, która prowadzi do zaburzeń trawienia. Spowodowane jest to najczęściej niewiedzą lub bezmyślnością ludzi, którzy dają papudze jeść pokarmy takie jak: słodycze, czekolady, wędliny, żółty ser i wiele innych, które dla ptaków są bardzo szkodliwe, a częstokroć nawet trujące. Infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybice muszą być odpowiednio rozpoznane i leczone (np. antybiotykami). Do prawidłowego rozpoznania konieczne są specjalistyczne badania. Częstą przyczyną złej kondycji jest brak ruchu, w tym przypadku sami możemy zlikwidować przyczynę. Inwazja ptaszyńców często powoduje złe samopoczucie ptaka.
Ptaszyńce atakują nocą, wysysając krew i ptak nie śpi spokojnie. Jeśli ptak jest senny, niespokojny, ogólnie w złej kondycji, a nocą jest ruchliwy i niespokojny to koniecznie należy szukać śladów tych pasożytów. Najlepiej wymienić wszystkie drewniane elementy klatki, a sama klatkę dokładnie wymyć i wyparzyć. Ptaszyńce dzień spędzają w kryjówkach. Czasem jednak ptaszyńce mogą mieć kryjówki dalej od klatki, w meblach, książkach, w takim wypadku należy udać się do lekarza po specjalne środki. Nadmierne zatuczenie nimf zdarza się w przypadku kiedy ptak ma niewielką klatkę i na dodatek jest karmiony zbyt dużą ilością oleistych nasion, głównie słonecznika i konopii. Zatuczenie likwidujemy stosując u ptaka dietę jedna łyżka stołowa ziarna dziennie (proso i odrobina słonecznika) oraz wiele owoców, warzyw, kiełków. Ważne jest też kupienie większej klatki i częstsze wypuszczanie papugi. Efekty nadmiernego otłuszczenia to: zaburzenia krążenia i pracy serca, schorzenia wątroby, a także niezapładnianie jaj przez samca oraz zaleganie jaj u samic.

Wymioty są dość częstą dolegliwością u papug. Przyczyn może być wiele i od ich rozpoznania zależy prawidłowe leczenie. U pojedynczo trzymanych ptaków, zwłaszcza samców w okresie dojrzewania płciowego może pojawić się okresowe zwracanie nadtrawionego pokarmu z wola. Często jest to efekt niezaspokojonego instynktu dokarmiania partnera. Takie wymioty nie wymagają leczenia i zwykle po niedługim czasie mijają. Nie mijające wymioty bardzo osłabiają organizm ptaka i są objawem stanów zapalnych wola lub zatrucia pokarmowego substancjami chemicznymi.
Zatrucia takie zdarzają się po zjedzeniu przez ptaka niejadalnych pokarmów, przypraw, kawałków plastiku, tynku z farbą, lakieru z mebli, toksycznych roślin. Powodem wymiotów może też być przejedzenie wapnem, które zdarza się w przypadkach kiedy ptak przez dłuższy czas nie miał dostępu do wapna. Typowym objawem zapotrzebowania na wapno jest zjadanie białych przedmiotów, np. ściany. Przyczyną zapalenia wola mogą być infekcje bakteryjne i grzybicze.
Ważne jestprawidłowe rozpoznanie i dostosowanie do tego leczenia. Konieczne jest badanie wymiociny ptaka. Jeśli lekarz tego nie zrobi, leczenie może jeszcze pogorszyć chorobę. Jeśli stan zapalny wywołają drożdżaki a leczyć będziemy antybiotykiem to stan ptaka znacznie się pogorszy. Przed podjęciem właściwego leczenia, tzn. zanim otrzymamy wyniki badań należy podawać pokarmy lekko strawne, zwiększoną dawkę witamin i napar z rumianku. Można podawać także napar z Urosanu (oba zaparzamy jak dla ludzi i rozcieńczamy 1:1 wodą). Jeśli mamy więcej ptaków to dobrze jest chorego ptaka odizolować, zapewnić mu odpowiednią temperaturę i bardzo dbać o czystość klatki. Usuwamy z klatki piasek. Jeśli stosowaliśmy papier gazetowy to koniecznie zmieńmy go, może on powodować dodatkowe podrażnienia wola.

Zapalenie spojówekdochodzi do niego najczęściej w pomieszczeniach zapylonych oraz w przypadku infekcji niektórych bakterii, zdarza się także w wyniku niedoboru witaminy A oraz u ptaków o czerwonych oczach. Wszystkie odmiany o czerwonych oczach należy chronić przed zbyt silnym światłem. Przede wszystkim należy stwierdzić czy chore jest jedno oko czy oba. Jeśli jedno to najprawdopodobniej jest to efekt urazu mechanicznego. Wystarczy wówczas usunięcie z klatki piasku, przemycie oka rumiankiem lub herbatą (nie słodzoną!) oraz wpuszczenie do oka kropli dezynfekujących. Najbezpieczniejsze są krople Sulfacetamidum, najlepiej o przedłużonym działaniu. Jeśli stan zapalny nie mija, lub dotyczy obu oczu to po usunięciu piasku z klatki kontaktujemy się z weterynarzem. Jest to konieczne bowiem czasem potrzebne będzie leczenie antybiotykiem.

Zgodnie z zaleceniem dr Andrzeja Kruszewicza uzupełniam ten zapis o następujące zdanie -
U papug nie występuje kokcydioza. Było opisanych tylko kilka przypadków w Ameryce Południowej, u osobników żyjących na wolności.

Ptaszyńce (Dermanyssus gallinae) - są to małe roztocza (aktywne nocą) żywiące się krwią, najłatwiej je wykryć w nocy, gdy nagle oświecimy światło, innym sposobem jest zakrycie klatki białym prześcieradłem, rano zauważymy małe czerwone lub czarne punkciki, najczęściej ptaszyńce podczas dnia chowają się końcach żerdek, zdejmując je zauważymy ciemne punkty, które po rozgnieceniu zamieniają się w krew. Leczenie w warunkach domowych nie jest trudne, gorzej w zewnętrznych wolierach gdzie nasze ptaki mają kontakt z dziko żyjącymi, równie trudne zadanie mają hodowcy, którzy trzymają ptaki na strychach i w piwnicach. Najlepszymi środkami do zwalczania tych pasożytów są dostępne na rynku spraye, szczególnie polecam ARDAP i APARASIT, dezynfekując pomieszczenie raz dziennie ptaszyńce po upływie dwu tygodni zostają wytępione. Dużym plusem tych sprayów jest to, że nie trzeba przenosić ptaków do innego pomieszczenia, ale zaleca się ostrożność. Dostępne są również różnego rodzaju zasypki w pudrze, ale nie są już tak skuteczne.

Świerzbowce (Knemidocoptes) - pasożyty te atakują nogi, dziób i okolice kloaki, zauważyć można na nich porowate, wapniowate, gąbczaste ślady powodują one uporczywy świąd. Ptaka z takimi objawami należy odizolować od reszty. Najłatwiejszym leczeniem jest wcieranie w zaatakowane miejsce oleju parafinowego, codziennie przez około tydzień. Gdy to nie pomoże należy stosować specjalną maść przepisaną przez lekarza weterynarii.