Home  |  Królik  |  Papuga  |  Kanarek  |  Owczarek  |  Redakcja  |  Klub  |  Kontakt       królik - lapin Królik - kaninchen Królik - Rabbit

  • Home
  • Królik
  • Papuga
  • Kanarek
  • Gryzonie
  • Działka
  • Co nowego
  • Galeria  I
  • Galeria  II
  • Galeria  III
  • Mapa strony
  • Forum Trunia
  • Serwis Trunia
  • Zrób stronę
  • Przyjaciele
  • Literatura
  • Webcam
  • Zapytania
  • Redakcja
  • Lekarze
  • Ustawy
  • Banery
  • Humor
  • Ebook
  • Quiz
  • Linki
  • E-mail
  •    
    Nimfa główna       Hodowla       Pożywienie       Linki      

    Choroby

    Chciałbym podkreślić, że informacje zaprezentowane tutaj są wyłącznie do celów edukacyjnych. Korzystasz z zawartości tej strony tylko i wyłącznie na własną odpowiedzialność, twórcy tej strony nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za skutki wywołane leczeniem na podstawie treści tej strony. Wszystkie objawy które niepokoją Was o stan zdrowia papugi należy niezwłocznie konsultować z lekarzem weterynarii.

    Gdy kupujemu papugę, przede wszystkim zwróćmy uwagę na stan upierzenia. Łysina na głowie poniżej czuba może być wadą wrodzoną i tam pióra nigdy nie wyrosną . Ubytki piór wokół oczu i dzioba to przeważnie działalność świerzbowca - pasożyta bardzo trudnego w likwidacji. Zdarza się że papugi wyskupują sobie pióra - przeważnie ma to podłoże nerwowe. Przyczyną być może: ustawienie klatki w miejscu, gdzie ptak jest narażony na częste płoszenie, utrata partnera czy np. pojawienie się innej papugi w drugim pokoju, którą tylko słyszy. Należy niezwłocznie usunąć przyczynę stresu, a samej papudze radykalnie zmienić otoczenie.



    Jak poznać objawy choroby

    Ptak instynktownie ukrywa symptomy choroby jak długo może. Chory ptak jest w naturze celem ataków drapieżników, dlatego musi ukrywać oznaki choroby. Kiedy więc ptak jest już wyraźnie chory, może być za późno na wyleczenie, dlatego tak ważne jest zauważenie najwcześniejszych symptomów choroby. Wtedy, jeśli prawidłowo zareagujemy, nasz ptak ma szansę wyleczenia. Przede wszystkim musimy dobrze znać naszego ptaka, jego zachowanie, zwyczaje. Wszystkie zmiany są powodem do niepokoju, choć nie wpadajmy od razu w panikę.


    Waga - jednym z najwcześniej notowalnych sygnałów, że coś jest nie tak, jest spadek wagi. Wszystkim właścicielom nimf radzę kupić elektroniczną wagę (mechaniczne mają za małą dokładność) i raz na jakiś czas ważyć ptaka. Po jakiś czasie zorientujemy się jaką nasza nimfa ma prawidłową wagę. Podaje się, że nimfa waży ok. 90 gramów. Jednak na wystawach notowane były ptaki o wadze od 75 (mały ptak) do prawie 200 g. Ważyć ptaka powinno się o tej samej porze, przed jedzeniem - tak aby wól był pusty. Każda utrata wagi ponad 10% jest sygnałem, że powinniśmy udać się do weterynarza.


    Należy też (szczególnie jeśli nie mamy wagi) macać ptaka na piersi, przesuwając ręką po klatce piersiowej. Kość mostka nie powinna się wyraźnie odznaczać a boki być zapadnięte. Nadmierne wybrzuszenie boków, czasem prześwitujący przez skórę żółty kolor jest oznaką przetłuszczenia.


    Utrata apetytu - trzeba wiedzieć ile ptak je dziennie. Jeśli ptak je w ciągu dnia trochę mniej, to jeszcze o niczym nie świadczy, jeśli jednak zupełnie przestaje jeść to już poważny problem. Po pierwsze spróbujmy dać mu coś innego, szczególnie jeśli nie chce jeść nowej mieszanki. Może ziarno nie jest dobre, stęchłe, spleśniałe? Jeśli zmiana pożywienia nie pomoże koniecznie trzeba udać się do lekarza.


    Oddech - mozolny, urywany oddech, jakby z trudem łapany, dyszenie jest oznaką poważnych problemów z układem oddechowym, natychmiastowa wizyta u weterynarza jest konieczna!


    Osowiałość - brak aktywności i sen mogą być konsekwencją niedostatku snu, ale mogą też świadczyć o poważniejszych problemach. Jeśli ptak po paru godzinach nie przejawia aktywnosci, śpi lub siedzi osowiały, szczególnie jeśli ma nastroszone i w nieładzie pióra, a siedzi na dnie klatki wizyta u weterynarza jest konieczna.


    Upierzenie - nienormalny wzrost lub utrata piór nie związana z pierzeniem może być sygnałem braku witamin i minerałów, brakiem światła słonecznego, lub poważniejszych chorób. W warunkach domowych ptak może pierzyć się cały czas z okresami nasilenia, choć niektórzy podają, że dwa razy w roku. Kłopoty w pierzenie mogą być wynikiem braku jodu, dlatego najlepiej dawać papudze ziarno z jodem.


    Dziób - nienormalny wzrost, zmiana koloru, zmiękczenie tkanki może być wynikiem braku witamin lub minerałów, skaleczenia lub Choroby Dzioba i Piór. Weterynarz powinien zobaczyć taką papugę.


    Nogi - jeśli ptak śpi na obu nogach, lub zawsze na konkretnej jednej oznacza to, ze coś jest nie w porządku.


    Zmiany w zachowaniu - mogą być wywołane: pierzeniem, stresem, potrzebami seksualnymi lub chorobą. Wszelki zmiany w zachowaniu, których nie potrafimy wyjaśnić powinny skłonić nas do wizyty u lekarza.


    Ogólne - są to oznaki już zaawansowanej choroby, konieczna jest natychmiastowa wizyta u weterynarza, choć często może być już za późno. Typowe ogólne oznaki choroby to: oprócz braku apetytu, osowiałości, niechęci do czyszczenia piór, przede wszystkim zamilknięcie, opadnięte skrzydła, niemożność utrzymania równowagi.


    Musimy pamiętać, że to my jesteśmy odpowiedzialni za naszego ptaka. Szybką reakcją możemy uratować mu życie. Lepiej niepotrzebnie pojechać do lekarza, tylko po to aby dowiedzieć się, że ptak jest zdrowy, niż zlekceważyć oznaki i doprowadzić do rozwoju




    Biegunka i zaburzenia trawienia przy biegunce kał jest papkowaty, z domieszką śluzu, a po wyschnięciu staje się zielonkawobiały. Taką sytuację należy odróżnić od odchodów wodnistych. Przy biegunce często dochodzi do pobrudzenia okolic kloaki, ptak jest napuszony, wydala kał z wysiłkiem lub bez kontroli. Zwykle niezbędna jest porada lekarza. Lekkie biegunki można leczyć naparem rumianku lub urosanu. W tym czasie nie podaje się zielonek i jajek. Napary parzy się tak jak dla ludzi i potem rozcieńcza 1:1 wodą. Można lekko osłodzić go glukozą. Stany zapalne jelit i zatrucia pokarmowe są przyczyną prawie 1/3 chorób u ptaków.
    Przyczyną zatruć są błędy żywieniowe, dziobanie szkodliwych przedmiotów znajdujących się w domu, kontakt z odchodami dzikich ptaków i gryzoni. Woliery należy tak budować aby nie było to możliwe. Czasem stwierdza się u nimf niestrawione ziarna w kale (większe ilości). Świadczy to o tym, że młody ptak żywiony był tylko pokarmami miękkimi, może jednak być efektem inwazji wiciowców w przewodzie pokarmowym lub groźnej choroby powodującej neuropatyczne rozszerzenie żołądka. Przy tej chorobie dodatkowo ptak chudnie, dużo je i ma coraz większy brzuch. Najczęściej kończy się ona śmiercią ptaka, ale znane są przypadki wyleczeń dzięki specjalnej diecie.

    Zaburzenia przemiany materii pod tą ogólną nazwą kryją się liczne schorzenia spowodowane niedoborami substancji mineralnych, witamin oraz poważnymi błędami w pielęgnowaniu. Najczęstszym schorzeniem młodych, źle żywionych ptaków jest krzywica. W naturze rodzice dbają o prawidłowe żywienie młodych, w klatce mogą jednak karmić tylko tym co dostarczy im opiekun. Konieczne jest więc dostarczanie ptakom w tym okresie odpowiednich substancji (szczególnie witamina D). Innym schorzeniem młodych ptaków jest niedobór witaminy A.
    Objawia się to opuchnięciem spojówek. Jest to dość rzadkie u ptaków dostających jakiekolwiek preparaty witaminowe, lub świeże owoce i warzywa. Ptaki źle żywione i jednocześnie dostające zbyt mało witaminy A mogą zachorować na skazę moczanową. Objawia się to pogorszeniem samopoczucia, intensywnie białymi odchodami lub pojawieniem się zgrubień w stawach, będących złogami soli kwasu moczowego. Leczenie jest dość trudne, ale przede wszystkim należy zmienić dietę ptaka, podawać mu witaminę A.

    Słaba kondycja to przede wszystkim wychudzenie ptaka . Przyczyną wychudzenia może być, nieprawidłowa dieta, zaburzenia trawienia, infekcje bakteryjne i wirusowe, które powodują spadek apetytu, grzybice worków powietrznych, inwazje pasożytów, zatrucia, choroby nerek, wątroby i wiele innych czynników. Aby bardzo szybko wychwycić spadek wagi u ptaka najlepiej kupić sobie elektroniczną wagę. Najważniejszą sprawą jest stwierdzenie przyczyn chudnięcia. Błędy żywieniowe możemy wykluczyć, chyba że w ich efekcie doszło do skazy moczanowej, albo do zaburzeń czynności nerek, wątroby lub innych narządów wewnętrznych. Bardzo rzadko przyczyną złej kondycji u ptaków ozdobnych jest niedożywienie.
    Często jednak przyczyną jest nieprawidłowa dieta, która prowadzi do zaburzeń trawienia. Spowodowane jest to najczęściej niewiedzą lub bezmyślnością ludzi, którzy dają papudze jeść pokarmy takie jak: słodycze, czekolady, wędliny, żółty ser i wiele innych, które dla ptaków są bardzo szkodliwe, a częstokroć nawet trujące. Infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybice muszą być odpowiednio rozpoznane i leczone (np. antybiotykami). Do prawidłowego rozpoznania konieczne są specjalistyczne badania. Częstą przyczyną złej kondycji jest brak ruchu, w tym przypadku sami możemy zlikwidować przyczynę. Inwazja ptaszyńców często powoduje złe samopoczucie ptaka.
    Ptaszyńce atakują nocą, wysysając krew i ptak nie śpi spokojnie. Jeśli ptak jest senny, niespokojny, ogólnie w złej kondycji, a nocą jest ruchliwy i niespokojny to koniecznie należy szukać śladów tych pasożytów. Najlepiej wymienić wszystkie drewniane elementy klatki, a sama klatkę dokładnie wymyć i wyparzyć. Ptaszyńce dzień spędzają w kryjówkach. Czasem jednak ptaszyńce mogą mieć kryjówki dalej od klatki, w meblach, książkach, w takim wypadku należy udać się do lekarza po specjalne środki. Nadmierne zatuczenie nimf zdarza się w przypadku kiedy ptak ma niewielką klatkę i na dodatek jest karmiony zbyt dużą ilością oleistych nasion, głównie słonecznika i konopii. Zatuczenie likwidujemy stosując u ptaka dietę jedna łyżka stołowa ziarna dziennie (proso i odrobina słonecznika) oraz wiele owoców, warzyw, kiełków. Ważne jest też kupienie większej klatki i częstsze wypuszczanie papugi. Efekty nadmiernego otłuszczenia to: zaburzenia krążenia i pracy serca, schorzenia wątroby, a także niezapładnianie jaj przez samca oraz zaleganie jaj u samic.

    Wymioty są dość częstą dolegliwością u papug. Przyczyn może być wiele i od ich rozpoznania zależy prawidłowe leczenie. U pojedynczo trzymanych ptaków, zwłaszcza samców w okresie dojrzewania płciowego może pojawić się okresowe zwracanie nadtrawionego pokarmu z wola. Często jest to efekt nie zaspokojonego instynktu dokarmiania partnera. Takie wymioty nie wymagają leczenia i zwykle po niedługim czasie mijają. Nie mijające wymioty bardzo osłabiają organizm ptaka i są objawem stanów zapalnych wola lub zatrucia pokarmowego substancjami chemicznymi.
    Zatrucia takie zdarzają się po zjedzeniu przez ptaka niejadalnych pokarmów, przypraw, kawałków plastiku, tynku z farbą, lakieru z mebli, toksycznych roślin. Powodem wymiotów może też być przejedzenie wapnem, które zdarza się w przypadkach kiedy ptak przez dłuższy czas nie miał dostępu do wapna. Typowym objawem zapotrzebowania na wapno jest zjadanie białych przedmiotów, np. ściany. Przyczyną zapalenia wola mogą być infekcje bakteryjne i grzybicze.
    Ważne jest prawidłowe rozpoznanie i dostosowanie do tego leczenia. Konieczne jest badanie wymiociny ptaka. Jeśli lekarz tego nie zrobi, leczenie może jeszcze pogorszyć chorobę. Jeśli stan zapalny wywołają drożdżaki a leczyć będziemy antybiotykiem to stan ptaka znacznie się pogorszy. Przed podjęciem właściwego leczenia, tzn. zanim otrzymamy wyniki badań należy podawać pokarmy lekko strawne, zwiększoną dawkę witamin i napar z rumianku. Można podawać także napar z Urosanu (oba zaparzamy jak dla ludzi i rozcieńczamy 1:1 wodą). Jeśli mamy więcej ptaków to dobrze jest chorego ptaka odizolować, zapewnić mu odpowiednią temperaturę i bardzo dbać o czystość klatki. Usuwamy z klatki piasek. Jeśli stosowaliśmy papier gazetowy to koniecznie zmieńmy go, może on powodować dodatkowe podrażnienia wola.


    Zapalenie spojówekdochodzi do niego najczęściej w pomieszczeniach zapylonych oraz w przypadku infekcji niektórych bakterii, zdarza się także w wyniku niedoboru witaminy A oraz u ptaków o czerwonych oczach. Wszystkie odmiany o czerwonych oczach należy chronić przed zbyt silnym światłem. Przede wszystkim należy stwierdzić czy chore jest jedno oko czy oba. Jeśli jedno to najprawdopodobniej jest to efekt urazu mechanicznego. Wystarczy wówczas usunięcie z klatki piasku, przemycie oka rumiankiem lub herbatą (nie słodzoną!) oraz wpuszczenie do oka kropli dezynfekujących. Najbezpieczniejsze są krople Sulfacetamidum, najlepiej o przedłużonym działaniu. Jeśli stan zapalny nie mija, lub dotyczy obu oczu to po usunięciu piasku z klatki kontaktujemy się z weterynarzem. Jest to konieczne bowiem czasem potrzebne będzie leczenie antybiotykiem.


    Wybrane choroby pasożytnicze papug


    Inwazje wywoływane przez pierwotniaki

    Choroby pasożytnicze papug, podobnie jak parazytozy u innych gatunków ptaków, mogą stanowić istotny problem diagnostyczno-terapeutyczny w praktyce lekarsko-weterynaryjnej. Co prawda nie są to choroby częste u papug hodowanych w naszym kraju, możemy się jednak spotkać z poważnymi inwazjami, szczególnie u ptaków importowanych i utrzymywanych w wolierach zewnętrznych. Również w większych skupiskach ptaków (ogrody zoologiczne, sklepy, duże hodowle) choroby inwazyjne stanowią poważne zagrożenie. Groźne dla tej grupy ptasich pacjentów są zarówno pasożyty wewnętrzne, jak i zewnętrzne. W poniższym opracowaniu zostaną omówione choroby papugowatych wywoływane przez pierwotniaki.

    Giardioza

    Pasożytnicze wiciowce z rodzaju Giardia występują u wielu gatunków zwierząt i człowieka. Inwazje tymi pierwotniakami spotykane są zarówno u ptaków dzikich, jak i hodowlanych.Giardia dość powszechnie występuje u papużek falitych, u których powoduje często kończące się śmiercią biegunki, zwłaszcza u młodych ptaków. Giardioza towarzyszy nierzadko również innym chorobom przewodu pokarmowego wywoływanym przez bakterie (w tym Chlilmydophililsp.) i inne zarazki (Megabacteriumsp.). Do podjęcia szybkiego postępowania diagnostycznego, obejmującego zarówno badanie parazytologiczne, jak i bakteriologiczne, powinny skłaniać pogarszająca się kondycja oraz wodniste odchody w kolorze żółtawym do zielonego, brudzące kończyny oraz pióra okolicy kloaki i ogona. Inne objawy kliniczne giardiozy to brak apetytu, posmutnienie, dziobanie piór i skóry występujące często u nimf, zaczynające się od nóg i przechodzące na skrzydła. Dziobanie skóry i piór prowadzić może do krwawień z poranionej skóry oraz powodować kulawizny. Zmiany sekcyjne u papugowatych padłych z powodu giardiozy to odwodnienie, rozszerzenie żołądka gruczołowego i przekrwienie jelit.

    W badaniu histopatologicznym obserwuje się dużą ilość trofozoitów przylegających do rąbka szczoteczkowego nabłonka jelita oraz znajdujących się w świetle jelita. Kosmki jelitowe wyglądają normalnie. U ptaków dorosłych w końcowym odcinku żołądka gruczołowego i w przejściu do mięśniowego często dochodzi do kolonizacji przez Megabacteriumsp. Badanie mikroskopowe kału chorych ptaków wykazuje obecność pasożytów w formie zarówno trofozoitów,jak i cyst. U piskląt częściej znajdujemy trofozoity, natomiast w kale osobników dorosłych częściej występują cysty. Trofozoity są formami ruchliwymi o łezkowatym kształcie. Badanie w tym kierunku przeprowadzamy wykonując cienki, mokry preparat ze świeżego kału z dodatkiem ciepłego 0,9-procentowego roztworu soli fizjologicznej i oglądamy go pod powiększeniem 400x. Można również wykonać preparaty barwione, np. techniką Diff Quik, metodą Giemsy lub O,l-procentowym błękitem toluidyny w 0,9- procentowym roztworze soli. Preparaty barwione oglądamy pod immersją. W badaniu krwi charakterystyczna jest eozynofilia i hipoproteinemia. Leczenie giardiozy polega na podawaniu metronidazolu bezpośrednio do dzioba lub w wodzie do picia. Po przechorowaniu ptaki nie zyskują wystarczającej odporności na ponowne zarażenie.

    Zapobieganie chorobie polega na przestrzeganiu zasad higieny i dobrych warunków utrzymania. Pojemniki na wodę muszą być często myte i okresowo odkażane, a klatka i jej wyposażenie powinny być zawsze suche i czyste. Trofozoity są wrażliwe na większość środków dezynfekcyjnych i na wysychanie, w odróżnieniu od cyst, które są oporne i przeżywają nawet kilka miesięcy w zimnej wodzie. Cysty niszczone są przez preparaty zawierające amoniak. Stosowanie drucianych spodów w klatkach w celu redukcji zanieczyszczenia karmy odchodami, zwalczanie gryzoni oraz ograniczenie kontaktu ptaków hodowlanych z dzikimi zmniejsza ryzyko zarażenia. Przed wprowadzeniem nowych ptaków do stada należy wykonać badanie parazytologiczne ich kału w celu uniknięcia wprowadzenia zarażonych osobników do hodowli. Giardioza jest zoonozą. Co prawda jak dotąd inwazji Giardia psittaci nie opisywano u człowieka, jednak część izolatów Giardia sp. pochodzących od ptaków może powodować inwazje u ssaków.

    Trichomonadoza

    Trichomonas columbaeto pasożyt powszechnie występujący u gołębi, niemniej dość często stwierdza się go również u papugowatych, szczególnie u młodych papużek falistych i nimf, jak również u amazonek. Jest to pierwotniak atakujący zarówno początkowe, jaki dalsze odcinki przewodu pokarmowego. Zmiany przez niego wywołane to żółtawy, włóknikowy nalot w jamie dziobowej lub guzki w jamie dziobowo-gardłowej. Inwazja wola i przełyku powoduje pogrubienie ich ścian i może być przyczyną niedrożności, przejawiającej się utrudnionym połykaniem i cofaniem się pokarmu oraz pogorszeniem kondycji. Istnieje możliwość rozwoju inwazji również w krtani i tchawicy, co powoduje duszności.

    Diagnostyka polega na pobraniu od chorych ptaków wymazu z jamy dziobowej i wola za pomocą "wymazówki" zwilżonej ciepłą wodą lub solą fizjologiczną. Po naniesieniu na szkiełko podstawowe przeprowadzamy badanie mikroskopowe przy powiększeniu 100-400x. W polu widzenia obok komórek nabłonka obserwujemy poruszające się wiciowce (ryc. 3). W przypadku materiału sekcyjnego wykonujemy preparat barwiony. W leczeniu choroby stosuje się ronidazol, karnidazol i metronidazol.

    Heksamitoza

    Hexamita sp. to pasożyty występujące głównie w przewodzie pokarmowym, morfologią przypominające giardie. Ptaki dzikie są zwykle bezobjawowymi nosicielami tego pierwotniaka. Hexamita jest głównie patogenem gołębi, ale opisywane są również inwazje u papug. Objawem heksamitozy jest jasnozielonkawa, obfita biegunka o nieprzyjemnym zapachu. Zmiany sekcyjne to nieżytowe zapalenie jelit z rozszerzeniem jelita cienkiego. Rozpoznanie tej inwazji polega na badaniu parazytologicznym kału i badaniu histopatologicznym zmienionych odcinków jelit. W mokrym preparacie ze świeżego kału lub z zeskrobin z jelit znajdujemy liczne, szybko poruszające się pasożyty. Można również wykonać preparat barwiony metodą Giemzy. Skutecznym lekiem jest ronidazol.

    Kryptosporidioza

    Kryptosporidia powodują poważne choroby u wielu grup kręgowców, w tym także u ssaków i ptaków. U papug, podobnie jak u innych ptaków domowych, objawy kliniczne i sekcyjne dotyczą głównie układów oddechowego i pokarmowego. Zdarzają się również inwazje zlokalizowane w bursie Pabrycjusza. Szczególnie dużą podatność na zachorowanie, tak jak w przypadku innych chorób pasożytniczych, wykazują osobniki młode oraz mające osłabioną odporność. Przyczyną choroby są najczęściej gatunki OyptosporidiummelRagridisi Oyptosporidium baileyi. Oocysty Cryptosporidium baileyisą wielkości 6,2 x 4,6 lIm i rozwijają się w układzie oddechowym oraz pokarmowym. Oocysty Oyptosporidium meleagridis, wielkości ok. 5,2 x 4,6 lIm, rozwijają się głównie w jelicie cienkim. Opisywano 100-procentową śmiertelność z powodu jelitowej formy kryptosporidiozy w stadach nierozłączek (Agapornis sp.), jak również formę jelitową i oddechową u papużek falistych. U nimf opisywano formę jelitową. Postać ta charakteryzuje się biegunką i upadkami. Inwazja kryptosporidiami może dotyczyć gruczołów ślinowych, żołądka gruczołowego, jelita cienkiego, jelita ślepego (które u większości papug nie występuje], jelita biodrowego i kloaki. Inwazja jelitowa połączona jest z zanikiem kosmków jelitowych, czego rezultatem jest złe przyswajanie i biegunka spowodowana zaburzeniami osmotycznymi. Biegunka może mieć przebieg ostry, może również występować stopniowa utrata masy ciała bez innych objawów. W przypadku inwazji układu oddechowego obserwuje się typowe objaw, charakterystyczne dla uszkodzenia nabłonka górnych dróg oddechowych.

    Diagnostyka przyżyciowa kryptosporidiozy polega na badaniu kału metodą flotacji lub wykonaniu preparatu bezpośredniego z kału i zabarwieniu go metodąGiemsy. Oocysty Cryptosporidium sp. są podobne do Isospora sp., z tym, że w momencie wydalania mają już za sobą proces sporulacji. W diagnostyce pośmiertnej wykonujemy badanie histopatologiczne, ewentualnie cytologiczne zmienionych narządów. Nie stwierdzono przenoszenia się kryptosporidiów występujących u ptaków na ssaki.

    Malaria

    Malaria jest wywoływana przez inwazję pierwotniaków Plasmodium sp., które umiejscawiają się w erytrocytach. Pasożyty te szerzą się za pośrednictwem owadów krwiopijnych. Dzikie wróblowe mogą stanowić rezerwuar tych zarazków. Należy mieć na uwadze, że zarodźce malarii ptasiej nie zawsze są patogenne dla swoich żywicieli i ich występowanie nie ogranicza się tylko do strefy tropikalnej.

    Objawy kliniczne inwazji Plasmodium spp. to obrzęk spojówek, posmutnienie, nastroszenie upierzenia, niedokrwistość hemolityczna, czasem śmierć w ciągu godziny. Poza tym może wystąpić duszność, wymioty, jasnozielony kał (wzrost poziomu biliwerdyny). Sekcyjnie stwierdza się wybroczyny podskórne i powiększenie wątroby. Rozpoznanie można ustalić po badaniu barwionego rozmazu krwi - ciemno wybarwione pasożyty widoczne są w erytrocytach i leukocytach. Często w komórkach tych stwierdza się przemieszczenie jądra.

    Leukocytozoonoza

    Leukocytozoonoza jest chorobą zakażną, przenoszoną przez wszy i komary. Pasożyty te u papugowatych występują bardzo rzadko, ale jeśli dojdzie do zarażenia, przebiega ono często śmiertelne. Objawy to głównie brak apetytu i niedokrwistość. W rozmazie krwi, w zaatakowanych leukocytach, a czasem w erytrocytach, są widoczne dość znacznych rozmiarów pasożyty. W badaniu pośmiertnym stwierdzamy powiększenie wątroby i śledziony (hepatosplenomegalię) oraz schizonty w rozmazach z narządów wewnętrznych. W leczeniu malarii i leukocytozoonozy u papug stosuje się leki stosowane w medycynie człowieka. Zapobieganie polega głównie na ograniczaniu ilości owadów krwiopijnych w środowisku.

    Choroby pasożytnicze papug, podobnie jak parazytozy u innych gatunków ptaków, mogą stanowić istotny problem diagnostyczno-terapeutyczny w praktyce lekarsko-weterynaryjnej. Co prawda nie jest to problem powszechny u papug hodowanych w naszym kraju, jednak możemy się spotkać z poważnymi inwazjami, szczególnie u ptaków importowanych i utrzymywanych w wolierach zewnętrznych. Również w większych skupiskach ptaków (ogrody zoologiczne, sklepy, duże hodowle) choroby inwazyjne stanowią poważne zagrożenie. Groźne dla tej grupy ptasich pacjentów są zarówno pasożyty wewnętrzne, jak i zewnętrzne. W poniższym opracowaniu zostaną omówione choroby inwazyjne Psittaciformes, wywoływane przez pasożytnicze robaki. U papug utrzymywanych w warunkach domowych inwazje wywoływane przez obleńce i płazińce nie są zbyt częste. W związku z faktem, iż warunki klimatyczne w naszym kraju z reguły nie pozwalają na całoroczne przebywanie ptaków w wolierach zewnętrznych, papugi utrzymywane są najczęściej w domach, często pojedynczo, bez możliwości kontaktowania się z innymi ptakami i środowiskiem zewnętrznym. Inwazje przywr występować mogą u kakadu pochodzących z importu, natomiast tasiemczyce częściej zdarzają się u żako, zarówno odmian Congo, jak i Timneth. Inwazje obleńców są najczęściej diagnozowane u ptaków utrzymywanych w wolierach zewnętrznych (zwykle Ascaridia sp. lub Capil/ariasp.)

    Askaridioza papug

    Do najczęściej występujących pasożytów przewodu pokarmowego u papug, podobnie jak i innych gatunków ptaków, należą nicienie z rodzajuAscaridia (Ascaridia hemafrodita). Inwazje powodowane przez te pasożyty dotyczą głównie mniejszych gatunków papug pochodzących z AustraIii lub Ameryki Południowej. Szkodliwe działanie pasożyta w stadium larwalnym przejawia się jako tak zwane "odjadanie" substancji odżywczych z przewodu pokarmowego, uszkadzanie przewodów żółciowych, gruczołów jelitowych, śluzówki jelita i wątroby. Objawy kliniczne inwazji o umiarkowanym nasileniu to między innymi stopniowa utrata masy ciała przy rosnącym apetycie. Zaawansowana askaridioza objawia się niedrożnością jelit, nagłymi upadkami, porażeniem kończyn tylnych, szybką utratą masy ciała.

    Nicienie mają około 1-4 cm długości. Objawy inwazji to ogólne osłabienie, utrata masy ciała, niekiedy również biegunka. U młodych osobników można znaleźć do 50 egzemplarzy glist! Cechy usposabiające do inwazji to młody wiek ptaków, warunki stresu, przebywanie na podłożu z gleby, możliwość kontaktu z ptakami dzikimi, brak higieny w pomieszczeniach dla ptaków. W początkowych stadiach zarażenia inwazje obleńców są trudne do wykrycia. Dorosłe formy pasożytów i ich larwy nie są zwykle widoczne w kale i na tej podstawie właściciele często mniemają, że są one nieobecne. Inwazja zaczyna się z chwilą zjedzenia jaja pasożyta przez żywiciela. Larwa do staje się do jelit, skąd migruje do jamy ciała, aby ponownie powrócić do przewodu pokarmowego. Cykl rozwojowy glisty w ciele żywiciela ostatecznego trwa ok. 6 tygodni. Diagnostyka askaridiozy papug opiera się na badaniu parazytologicznym kału. Widoczne są jaja glist lub fragmenty osobników dojrzałych.

    Kapilarioza papug

    Capillariasp. to nicień powodujący u papugowatych objawy biegunki, anoreksji, anemii i utratę masy ciała. Pasożyty te mogą występować na całej długości jelit, w wolu i przełyku. Jaja w środowisku zewnętrznym mogą zachowywać swą inwazyjność przez kilka miesięcy. Ptaki zakażają się, zjadając karmę zanieczyszczoną odchodami chorych osobników. Capillaria często spotyka się u papużek falistych i nierozłączek. Pasożyt bywa oporny na prowadzoną terapię, z leków najbardziej skuteczny jest fenbendazol.

    Syngamoza papug

    Syngamus trachea jest to bardzo charakterystyczny nicień o kształcie litery igrek, tworzonej przez samca i samicę połączonych ze sobą na stałe. Jest to nicień pasożytujący w obrębie układu oddechowego (tchawica), wywołujący często ciężkie objawy duszności, nieraz kończące się śmiercią. Inwazja powoduje również anemię (pasożyty krwiopijne). Do zakażenia dochodzi najczęściej za pośrednictwem wektorów, takich jak owady, dżdżownice i ślimaki. W celu potwierdzenia diagnozy wykonuje się badanie parazytologiczne świeżego kału, u większych ptaków można wykonać bronchoskopię. W terapii schorzenia stosuje się tiabendazollub fenbendazol.

    Tasiemczyce papug

    Tasiemce to bardzo zróżnicowana grupa pasożytów, większość gatunków występuje tylko u określonego gatunku ptaków. Spośród wszystkich gatunków papug pasożyty te występują najczęściej u żako. Inwazje tasiemców rozprzestrzeniają się za pośrednictwem odchodów ptasich, pcheł, mięczaków, a także chrząszczy i innych owadów. Zjedzone przez ptaki larwy lub jaja dostają się do jelit, gdzie uzyskują dojrzałość i przyczepiają się do błony śluzowej, powodując jej uszkodzenie. Zarażone ptaki mogą nie zdradzać objawów klinicznych, lecz przy zaawansowanej inwazji występuje biegunka i ogólne osłabienie. Terapia robaczyc u papug Stosowanie leków przeciwpasożytniczych u ptaków powinno być poprzedzone wcześniejszym badaniem parazytologicznym kału. Leki przeciwpasożytnicze nie są zupełnie obojętne dla organizmu, toteż stosowanie ich "na wszelki wypadek" mija się z celem, zwłaszcza gdy ptaki utrzymywane są w domu i mają niewielką szansę zarażenia. Lewamizol jest środkiem aktywnym w stosunku do nicieni, dość często stosowanym. Podajemy go sondą bezpośrednio do wola lub z wodą do picia. Lewamizol ma szeroki margines bezpieczeństwa przy stosowaniu u wielu gatunków ptaków, czego nie można powiedzieć o innych lekach przeciwpasożytniczych.

    Innym często stosowanym lekiem jest iwermektyna. Jest skuteczna w stosunku do nicieni, jak i niektórych ektopasożytów. Może być stosowana doustnie, w iniekcji oraz w formie "spot on" roztwór z glikolem propylenowym. Ze względu na toksyczność iwermektyna powinna być rozcieńczana. Podanie papudze leku w formie iniekcji może być niebezpieczne, lepiej stosować go w formie spot on lub doustnej. Można wykonać roztwór wodny preparatu Equalan. Fenbendazol i tiabendazol stosowane są również u papug w leczeniu inwazji obleńców i niektórych płazińców. Charakteryzująsię jednak dość znaczną toksycznością i stosowane w okresie pierzenia mogą być przyczyną anomalii w budowie rosnących piór. Powszechnie znany pyrantel jest lekiem o bardzo dużym marginesie bezpieczeństwa, jednakże jego skuteczność ogranicza się tylko do niektórych gatunków nicieni jelitowych. W inwazjach powodowanych przez tasiemce naj skuteczniejszym i w miarębezpiecznym lekiem jest praziquantel. Może być podawany zarówno p.o., jak i w iniekcji.

    Profilaktyka robaczyc u papug W przypadku stwierdzenia inwazji nicieni i tasiemców należy odrobaczyć ptaki. Konieczna jest również dezinwazja środowiska bytowania ptaków. Do niszczenia form rozwojowych pasożytów mogą być użyte Oocidde i Neopredisan. Jeśli ptaki przebywają w wolierach zewnętrznych, należy również przeprowadzić dezinwazję podłoża. W wolierach z betonową podłogą stosujemy 2% roztwór Neopredisanu. Nie należy wprowadzać ptaków do woliery do momentu całkowitego wyschnięcia powierzchni podłogi. Przy wolierach z tra wiastym lub ziemnym podłożem dezinwazję przeprowadzamy przy użyciu wapna palonego (1,5 kg wapna na metr kwadratowy podłoża).

    Ptaszyńce

    Ptaszyńce (Dermanyssus gallinae) - są to małe roztocza (aktywne nocą) żywiące się krwią, najłatwiej je wykryć w nocy, gdy nagle oświecimy światło, innym sposobem jest zakrycie klatki białym prześcieradłem, rano zauważymy małe czerwone lub czarne punkciki, najczęściej ptaszyńce podczas dnia chowają się końcach żerdek, zdejmując je zauważymy ciemne punkty, które po rozgnieceniu zamieniają się w krew. Leczenie w warunkach domowych nie jest trudne, gorzej w zewnętrznych wolierach gdzie nasze ptaki mają kontakt z dziko żyjącymi, równie trudne zadanie mają hodowcy, którzy trzymają ptaki na strychach i w piwnicach. Najlepszymi środkami do zwalczania tych pasożytów są dostępne na rynku spraye, szczególnie polecam ARDAP i APARASIT, dezynfekując pomieszczenie raz dziennie ptaszyńce po upływie dwu tygodni zostają wytępione. Dużym plusem tych sprayów jest to, że nie trzeba przenosić ptaków do innego pomieszczenia, ale zaleca się ostrożność. Dostępne są również różnego rodzaju zasypki w pudrze, ale nie są już tak skuteczne.

    Świerzbowce

    Świerzbowce (Knemidocoptes) - pasożyty te atakują nogi, dziób i okolice kloaki, zauważyć można na nich porowate, wapniowate, gąbczaste ślady powodują one uporczywy świąd. Ptaka z takimi objawami należy odizolować od reszty. Najłatwiejszym leczeniem jest wcieranie w zaatakowane miejsce oleju parafinowego, codziennie przez około tydzień. Gdy to nie pomoże należy stosować specjalną maść przepisaną przez lekarza weterynarii.

    Choroba papuzia zwana też papuzicą lub ornitozą. Wywołują ją bakterie z rodzaju Chlamydia. Człowiek może zarazić się nią od ptactwa, zwłaszcza pochodzenia egzotycznego. Zakażenie następuje drogą kropelkową poprzez wdychanie powietrza, w którym unoszą się drobiny pyłu, pierza i wysuszonego kału. Okres wylęgania choroby trwa od 5 do 14 dni. Najczęściej prowadzi do ostrego zapalenia płuc, ale zakażeniu mogą ulec także inne organy tj. serce czy wątroba. Objawy papuzicy są typowe dla zapalenia płuc: wysoka gorączka, kaszel, ból w klatce piersiowej. Chorobę leczy się antybiotykami. Obecnie papuzica tylko w 1% przypadków zachorowań prowadzi do śmierci pacjenta. Wcześniej wskaźnik śmiertelności osiągał nawet 20%. W leczeniu niezwykle istotne jest prawidłowe rozpoznanie choroby. Osoby planujące zakup papugi powinny udać się do renomowanego sklepu zoologicznego, w którym zwierzęta są pod stałą opieka weterynarza. Bardzo ważne jest regularne sprzątanie klatki i usuwanie z niej ptasich odchodów.


    Specjaliści z zakresu leczenia chorób ptaków.
    Weterynarz
    Telefon
    Adres
    dr Kruszewicz 0-22 6702207 (ZOO, ptasi azyl) Warszawa, ul. Ratuszowa 1/3
                                ( kontakt tylko telefonicznie )
    dr Kruszewicz 0-22 8429506 (prywatna klinika) Warszawa, "Salvet", ul. Kosiarzy 14
                                (czwartki godz.16 - 18)
    dr Szeleszczuk 0-22 8101471 Warszawa, Zakład Chorób Drobiu ul. Grochowska


    Lekarze
    Weterynarz
    Telefon
    Adres
    dr Lewin 0-22 7591004 7591869 Komorów - Granica, ul. Dębowa 17
    dr Gosławski 0-22 6194041w286 Warszawa, ul. Ratuszowa 1/3
    dr Trzciński 0-22 6299089 Warszawa, Piękna 64a      (pon - piąt 9-13)
    dr Miller 0-22 6362197 Warszawa, Bellottiego 1/8   LECZNICA OAZA
    dr Ledwoń 0-22 6783322 Warszawa, "A-Z" ul. Zamiejska 28
    dr Malecki 0-42 6322684 Łódź, "AS" ul. Sienkiewicza 25
    dr Krupa 032 6163939 Jaworzno, ul. Urzędnicza 16
    dr Zalewska 0-58 3019143 Gdańsk, ul. Elbląska 65
    Lecznia "Azorek" 0-81 5240903 Lublin, ul. B. Śmiałego 14
    dr Justyna Sikorska    605 55 28 57 Porady telefoniczne (kontakt tylko telefoniczny)





    Powrót