Kokcydioza - jest chorobą pasożytniczą występującą w postaci jelitowej i wątrobowej. Jest to jedna z najgroźniejszych chorób inwazyjnych występujących u królików. Po raz pierwszy kokcydioza u królika stwierdzona została w 1838 roku. Choroba szeroko rozpowszedniona w świecie. Choroba występuje najczęściej w okresie letnio-jesiennym, natomiast w pomieszczeniach zamkniętych - zimą. Kokcydioza nasila się w złych warunkach hodowlanych. Czynnikiem chorobotwórczym są pierwotniaki należące do rzędu Coccidia, rodzaju Eimeria. U królika stwierdzono 12 gatunków Eimeria (11 w przewodzie pokarmowym i 1 gatunek w wątrobie).

Cykl rozwojowy kokcydii składa się z czterech podstawowych etapów; sporogonii, merogonii, gametogonii i zapłodnienia. Wydalona z jelit (na zewnątrz) zygota dojrzewa w środowisku zewnętrznym, plotoplazma kurczy się i powstają cztery sporoblasty, z których powstają sporocysty, a w nich sporozoity - tworzą one oocysty, będące formami inwazyjnymi o różnej wielkości 11 - 43 x 9 - 27 um. W przewodzie pokarmowym królika, otoczka oocysty ulega pod wpływem enzymów trawiennych, rozpuszczeniu i uwalniają się sporozoity, które wnikają do nabłonka jelita, gdzie przekształcają się w schizonty. Po 3 - 4 dniach powstaje z nich 50 merozoitów pierwszej generacji. Nowa generacja pojawi się za 4 - 5 dni, przy czym powstałe merozoity zajmują i niszczą coraz to nowe komórki nabłonkowe. Zarażenie występuje w wyniku pobrania wraz z pokarmem oocyst inwazyjnych. Oocysty mogą być przenoszone przez ptaki, muchy, żuki, szczury.

W zależności od tego którym gatunkiem kokcydii nastąpi zarażenie, rozróżniamy dwie postacie choroby - wątrobową i jelitową. Do objawów ogólnych występujących przy obu postaciach zaliczamy; utratę łaknienia, osowiałość, osłabienie, biegunki - kał bryłowaty i śluzowy, niedokrwistość, nastroszony i matowy włos oraz wyniszczenie organizmu. Przy postaci wątrobowej dodatkowo obserwuje się ; silne powiększenie wątroby, wzdęcia brzucha, częste oddawanie moczu i wychudzenie. Do preparatów skutecznych w leczeniu kokcydiozy zalicza się: preparaty furanowe - Furacoccid, Nitrofurazon, Furazol W, Endofuran, preparaty sulfamidowe - Sulfametazyna, Sulfatyf, Sulfaguanidyna Socatyl. Można również stosować jeden z dostępnych na naszym rynku preparatów: Cytostat R, Salinomycyna, Baycox, Robenidyna, Lerbek (lub paszę pełnoporcjową z kokcydiostatykiem). W badaniach terenowych wykazano, że Vetrocox jest lekiem mało toksycznym i dobrze znoszonym przez leczone króliki.

Coccidia jest pierwotniakiem z rodzaju Eimeria. Synonimy : Mynocystis stiedae, Coccidium oviforme, Coccidium cuniculi. Pierwotniak ten występuje w wiekszości króliczej populacji w organizmach królików, jednakże rzadko wykazuje objawy choroby. Rozróżnia się 12 gatunków Eimeria, jednakże tylko kilka z nich są niebezpieczne dla królika. Nie wszystkie króliki wykazują objawy, niektóre króliki są nosicielami przez całe swoje życie. W jakich warunkach pierwotniak uaktywnia się? Po osłabieniu systemu immunologicznego królika wskutek takich czynników jak: stres, niewłaściwe warunki higieniczne w obszarze, gdzie przebywa królik ( klatka, kuweta, poidełko na wodę itp. ) a także na skutek niewłaściwej diety. króliki zarażają się odchodami zawierającymi pierwotniaka od innych królików, przy kontakcie z sierścią chorego królika. Najczęściej cekotrofy ( kał nocny królika ) nie zawiera zarazków. Drugą możliwością zarażenia się jest pobranie oocyst wraz z pokarmem bądź wodą ( niehigieniczne warunki sprzyjają rozwojowi pasożyta ). Nosicielami są także ptaki i insekty. Pierwotniak atakuje cały system jelitowy a czasem i wątrobę tak królika, jak i innych zwierząt.

Zazwyczaj ujawnia się u młodych króliczków, które nie potrafią z nim walczyć. Przy średnim zaawansowaniu choroby kliniczne objawy mogą być w ogóle niewidoczne. Silnie zaatakowany organizm królika pokazuje objawy zbliżone do objawów infekcji nerek ( częste oddawanie moczu ), czasami królik przestaje jeść bądź ma biegunkę, w rzadkich przypadkach królik może wykazywać objawy osłabienia, być apatyczny. Występują dwa rodzaje kokcydiozy: Kokcydioza wątrobowa - Jedynie jeden gatunek : E. stiedae atakujący nerki królika, jest odnajdywany poza ich obszarem przewodu jelitowego królika - w wątrobie. Objawy zależą od ilości wykształconych oocyst. Młode króliczki są bardziej podatne na chorobę. Zaatakowne pierwotniakiem króliczki mogą być anorektyczne, a ich sierść traci połysk. Choroba uaktywnia się nagle, a śmierć króliczka może nastąpić szybko. Króliki zazwyczaj poddają się chorobie w 1 m-cu zaatakowania przez pierwotniaka.

Diagnoza tej formy kokcydiozy polega na obserwacji całkowitych i mikroskopijnych zmian razem z występowalnością oocyst w przewodzie żółciowym. Obserwacja wrażliwości wątroby na pierwotniaka zdiagnozowana mikroskopijnie często pokazuje oocysty. Oocysty mogą być także łatwo wykryte w odchodach królika. - Kokcydioza jelitowa - Inne najczęściej występujące gatunki Coccida, to : E. perforans, E. magna , E. media i E. irressidua. Ten rodzaj kokcydiozy może zaatakować zarówno króliki przebywające w bardzo dobrych warunkach sanitarnych jak i te, których warunki higieny w klatkach, kuwetach, pojemnikach na jedzenie i wodę pozostawiają wiele do życzenia. Infekcje mają mniej groźny przebieg, a królik często nie wykazuje żadnych objawów choroby. W czasie kuracji poleca się zbadanie wszystkich króliczków mających kontakt z chorym. Stosowanych jest wiele leków u królików, jednak najbardziej skuteczne są leki z grupy sulfamidów : sulfamethazine i trimethoprim.

Alfabetyczny wykaz chorób jakie mogą zagrażać naszemu królikowi:
Aspergiloza Bąblowica Białaczka Brodawczakowatość Bruceloza Cheyletieloza Choroba Bornaska Choroba kleszczowa
Choroba motylicza Choroba motyliczkowa Choroby nie zaraźliwe Echinostomatoza E - cuniculi Enterotoksemia Fibromatoza
Gruźlica Grzybica drobnozarodnikowa Grzybica narządowa Grzybica strzygąca Grzybica woszczynowa  Inwazja pcheł
Kamienica nerkowa Kokcydioza Kolibakterioza Komary Listerioza Myksomatoza Niedobór witamin Nużyca Oczy Ospa
Pasożyty Pastereloza Pleśniawka Pomór  Pryszczyca Robaczyce nicienie  Robaczyce przywry Robaczyce tasiemce Rodencjoza
Ropnie Salmonelloza Skóra Stafylokokoza Streptokokoza Tasiemczyce Tężec  Toksoplazmoza Tularemia Wągrzyca Wirus PEDV Wścieklizna Wszawica Zakażenie adenowirusem RA - 1 Zapalenie jamy ustnej Zapalenie jelit  Zapalenie nosa